2

Onlar sürelerine vardıkları zaman onları iyilikle tutun yahut onlardan iyilikle ayrılın. İçinizden adalet sahibi iki kimseyi şahit tutun. Namazı dosdoğru kılın. İşte Allah’a ve ahiret gününe İman edene bu öğüt veriliyor. Kim Allah’tan korkarsa, ona bir çıkış yeri kılar / gösterir.

"Onlar sürelerine vardıkları zaman": Yani iddetlerinin bitimine yaklaştıkları zaman

"onları iyilikle tutun". Bu da Bakara: 231’de açıklanmıştır.

"İçinizden adalet sahibi iki kimseyi şahit tutun":

Müfessirler şöyle demişlerdir: Talaka ve ric’ate (kadına dönmeye) şahit tutun. Âlimler geri dönmede şahit tutmak vacip midir yoksa müstehap mıdır diye ihtilaf etmişlerdir: Bu hususta İmam Ahmed’ten iki rivayet, Şâfiî’den de iki görüş vardır. Sonra şahitler için:

"Şahitliği Allah için yerine getirin” dedi. Yani Allah rızası ve vasiyeti yerine getirmek için şahitlik edin, onu doğru olarak icra edin. Bundan sonrası da Bakara: 232’de açıklanmıştır.

"Kim Allah'tan korkarsa onun için bir çıkış yeri gösterir":

Müfessirler şöyle demişlerdir: Âyet Avf b. Malik el - Eşcai hakkında indi, düşmanlar onun oğlunu esir ettiler, o da Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’e fakirlikten şikayet etti; o da Allah'tan kork, sabret ve çokça: lahavle vela kuvvete illâ billah, söyle dedi. O da bunları yaptı, düşmanlar bir ara çocuğu bıraktılar; o da koyunlarını sürüp babasına getirdi, dört b. koyun idi. Âyet de bunun üzerine indi.

Bunun manasında beş görüş vardır:

Birincisi: Kim Allah’tan korkarsa, onu dünya ve ahirette bütün sıkıntılardan kurtarır, bunu da İbn Abbâs, demiştir.

İkincisi: Ona çıkış yeri göstermesi, vermesinin veya vermemesinin Allah tarafından olduğunu bilmesidir, bu da İbn Mes’ûd’un görüşünden çıkarılmıştır.

Üçüncüsü: Kim Allah’tan korkar da sünnete göre boşar, sünnete uygun olarak dönerse, Allah ona çıkış yeri gösterir, bunu da Süddi, demiştir.

Dördüncüsü: Kim musibet anında sabrederek Allah'tan korkarsa, Allah ona cehennemden cennete çıkış yerini gösterir. Bunu da İbn Saib, demiştir.

Beşincisi: Ona haramdan helale çıkış yerini gösterir, bunu da Zeccâc, demiştir. Doğrusu, bu geneldir; çünkü Allahü teâlâ kendinden korkanı darlıktan çıkarır, korkmayan da bütün zorlukların içine düşer. Rebi’ b. Huseym şöyle demiştir: İnsanlara dar gelen şeylerden ona çıkış yeri gösterir.