6

Gerçekten gece kalkması o, oturaklıkçada daha ağır ve sözce de daha sağlamdır.

"Gerçekten gece kalkması": İbn Mes’ûd ile

İbn Abbâs: O, Habeş dilinde gece kalkmaktır, demişlerdir. O gecenin belli bir vaktinde midir yoksa hepsinde midir?

Bunda da iki görüş vardır:

Birincisi: O gecenin tamamındadır, İbn Ebi Müleyke, İbn Abbâs’tan: Bütün gece için geçerlidir, dediğini rivayet etmiştir. Dilciler de bu kanaattedirler.

İbn Kuteybe: Gece kalkması gece saatleridir, demiştir. Neşe’tü kökünden gelir ki, başlamak ve oluşmaktır.

Zeccâc da şöyle demiştir: Gece kalkması onda olan her şeydir.

Ebû Ali el - Farisi de şöyle demiştir: Sanki gece kılman namaz veya gece yapılan amel demiş, gibidir.

İkincisi: O gecenin belli bir vaktidir,

bunda da beş görüş vardır:

Birincisi: O akşamla yatsı arasıdır, bunu da Enes b. Malik, demiştir.

İkincisi: O, uyuduktan sonra kalkmaktır, bu da Hazret-i Âişe ile İbn el - A’rabi’nin görüşüdür. İmam Ahmed, Mervezi rivâyetinde bunu açıkça ifade etmiştir.

Üçüncüsü: O yatsıdan sonradır, bunu da Hasen, Mücâhid, Katâde ve Ebû Miclez, demişlerdir.

Dördüncüsü: O gecenin başıdır, bunu da Atâ’ ile İkrime, demişlerdir.

Beşincisi: O gecenin sonunda kalkmaktır, bunu da Yeman ile İbn Keysan, demişlerdir.

"Hiye eşeddü vat’en": İbn Âmir ile Ebû Amr, vavın kesri ve med ile "vitaen” okumuşlardır, o da vata’tü lülanan alâ keza muvataeten ve vitaen sözünden gelir ki, biri ile uyuşmaktır. Şunu demek istemiştir: Gece okumasında kalp, dil ve kulak Kur’ân’ı anlamada ve manasını sağlam çıkarmada daha iyi anlaşır.

"Liyuvatıu iddete ma harremallah” (Tevbe: 37) kavli de bundandır. Diğerleri ise vavın fethi ve hemze-i maksura ile vat’en okumuşlardır,

Mana da şöyledir: O, namaz kılan için gündüz saatlerinden daha ağırdır. Bu da Arapların: İşteddet alelkavmi vatetüs sultan sözünden gelir ki: Devlet ağır şeyler istemektir. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in:

"Allah'ım, Mudar’a baskını ağırlaştır” 2 sözü de bundandır. İki okuyuşun manasını İbn Kuteybe zikretmiştir. İbn Muhaysın da, vavın ve tının fethi ile medsiz olarak,

"eşeddü vataen” okumuştur.

2- Müttefekunaleyh. Ebû Hureyre hadisi.

"Sözce de daha ağırdır": Yani sözü daha içten ve dinlenir niteliktedir; zira gecede sesler diner, okuma daha ihlaslı olur. Kalp de okunanı anlamak için kendini iyice verir. Duyması ve anlaması için bir engel kalmaz.