76-İNSAN SÛRESİ

Medine'de inmiştir. 31 ayettir.

Hel eta suresi, buna: Dehr suresi de denir.

Bunda da üç görüş vardır:

Birincisi: Onun hepsi Medenî’dir, bunu da içlerinde Mücâhid ile Katâde olmak üzere cumhûr, demiştir.

İkincisi: Mekki’dir, bunu da İbn Yesar ile Mukâtil demişlerdir, İbn Abbâs’tan da nakledilmiştir.

Üçüncüsü: Onda Mekki de Medeni de vardır.

Sonra bunda da iki görüş vardır:

Birincisi: Ondan Mekki olan:

"Vela tutı’ minhüm asimen ev kefura” kısmıdır, kalanı Medeni’dir. Bunu da Hasen ile İkrime, demişlerdir.

İkincisi: Onun:

"Inna nahnu nezzelna aleykel kura’ane” (İnsan: 24) kavline kadar olan kısmı Medeni’dir. Bu Âyetten sonuna kadar olan da Mekki’dir. Bunu da Maverdi aktarmıştır.

Bismillahirrahmanirrahim

1

Gerçekten insanın üzerine uzun devirden bir zaman geçti ki, anılır şey değildi.

"Hel ela": Ferrâ’, manası: Kad eta şeklindedir, demiştir,

"hel” haber de olur, inkâr da olur; burada ise haber içindir; çünkü sen: Hel vaaztiike (sana öğüt verdim mi)? Hel a’taylüke (sana (mal) verdim mi?) yani verdim, dersin ve bunu yaptığını ona ikrar ettirirsin. İnkâr da şöyledir: Hel yakdirü ahadiin alâ misli hâza (bir kimse böyle yapabilir mi)?” Bu da müfessirlerle dilcilerin görüşüdür.

Bu insanda da iki görüş vardır:

Birincisi: O Âdem aleyhisselam’dır. Üzerinden geçen zaman da kırk yıldır. O çamurdan tasvir edilmiş, ona ruh üfürülmemişti. Bu da cumhûrun görüşüdür.

İkincisi: O bütün insanlardır, İbn Abbâs ile İbn Cüreyc’ten rivayet edilmiştir. Bura göre insan cins ismi olur, zaman da onun meni, kan pıhtısı ve bir çiğnem et devreleri olur.

"Anılır bir şey değildi":

Mana şöyledir: O, bir şey idi, ancak anılır değildi.