3

O ki, takdir edip yol gösterdi.

"Vellezi kaddere"; Yalnız Kisâi şeddesiz olarak "kadere” okumuştur.

Bunda da yedi görüş vardır:

Birincisi: Behbahtlık ile bahtiyarlığı takdir etti ve doğru ile eğriyi gösterdi. Bunu da Mücâhid, demiştir.

İkincisi: Her canlıya yaraşanı verdi ve ona yolunu gösterdi, bunu da Atâ’, demiştir.

Üçüncüsü: Rahimde ceninin kalma süresini takdir etti, sonra da ona çıkış yolunu gösterdi. Bunu da Süddi, demiştir.

Dördüncüsü: Onları erkekler ve dişiler olarak takdir etti; erkeğe dişiye gelmeyi ilham etti. Bunu da Mukâtil, demiştir.

Beşincisi:

Mana şöyledir: Takdir edip hidayet etti ve saptırdı. Saptırdı atılmıştır; çünkü kelâm ona delalet etmektedir. Bunu da Zeccâc nakletmiştir.

Altıncısı: Rızıkları takdir etti ve onu aramaya hidayet etti.

Yedincisi: Günahları takdir etti, Tevbenin de yolunu gösterdi. Bu ikisini Sa’lebi nakletmiştir.