112-İHLAS SÛRESİ

Mekke’de inmiştir. 4 ayettir.

Bismillahirrahmanirrahim

1

De ki:

"O Allah’tır, birdir".

Bunda da iki görüş vardır:

Birincisi: O Mekki’dir, bunu da İbn Mes’ûd, Hasen, Atâ’, İkrime ve Cabir, demişlerdir.

İkincisi: Medeni’dir, bunu da İbn Abbâs, Katâde ve Dahhâk, demişlerdir. Buhârî, tek rivayet ettiği hadislerinde Ebû Said el - Hudri’den, Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle dediğini rivayet etmiştir: Ruhumu elinde tutan Allah’a yemin ederim ki, o, Kur’ân’ın üçte birine denktir. 1

1 - Buhârî, hadis no, 5013, 6643, 7374.

Müslim de, tek rivayet ettiği Ebû Hureyre hadisinde Peygamber sallallahu aleayhi ve sellem şöyle demiştir: O Kur’ân’ın üçte birine eşittir. 2

2 - Müslim, Salatül Müsafirin, hadis no, 261.

İniş sebebinde de üç görüş vardır:

Birincisi: Müşrikler: Ya Muhammed, ilâhnı bize tarif et, dediler; bunun üzerine bu sûre indi. Bunu da Übey b. Ka’b, demiştir.

İkincisi: Amir b. Tufeyl, Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem’e:

"Ya Muhammed, bizi neye davet ediyorsun?” dedi. O da: Aziz ve celil olan Allah’a dedi. O da:

"Onu bana nitele; o altından mıdır, yoksa gümüşten midir, yoksa demirden midir?” dedi. Bunun üzerine bu sûre indi. Bunu da İbn Abbâs, demiştir.

Üçüncüsü: Bunu diyenler bir grup Yahudi hahamlarıdır;

"O’nun cinsi nedir? Dünyayı kimden miras aldı, onu kime miras bırakacaktır?” dediler. Bunun üzerine bu sûre indi. Bunu da Katâde ile Dahhâk, demişlerdir. İbn Kesir, Nâfi', Âsım, İbn Âmir, Hamze ve Kisâi.

"ehadün allahu” okumuşlar; Ebû Amr da dalın zammesiyle "ehdü allahu” okumuş, onu bismillah'a vaslelmiştir.

Zeccâc da: O, aziz ve celil olan Allah’ın zikrinden kinayedir, demiştir.

Mana da şöyledir: Tarif etmemi istediğiniz o varlık Allah’tır.

"Ehadün” manaya göre merfudur ki, o da: Hüve elıadün, demektir.

Mana da şöyledir: Huvallahu ve huve ehadün (O Allahtır ve O birdir). Ehad’in tenvini ile

"ehadiin allahus samedu” şeklinde de okunmuştur. Tenvinsiz olarak

"ehadü allahus samedü” de okunmuştur. Dal’ın sükunu ile

"ehad allahu” da okunmuştur. En iyisi tenvinle merfu olmasıdır. Vasılda tenvin meksur kılınmıştır, kendisi sakin

"Allah"daki lâm da sakin olduğu için. Kim tenvini atarsa, o da iki sakinin birleşmesindendir. Kim sakin okursa, vakfetmek, sonra da

"allahus samed” diye başlamak istemesindendir. En kötüsü de budur.

"Ehad": İbn Abbâs ile

Ebû Ubeyde: O, vahid ile aynıdır, demişlerdir. Bazıları da onları ayırmışlardır. Ebû Süleyman el - Hattabî de: Vahid: Zatı tek, O’na kimse benzemeyendir, demiştir.

Ehad de manevi olarak tektir, kimse ona ortak değildir.

"Ehad"in aslı nahivcilere göre: vehad’dir, sonra vavı hemzeye çevirmişlerdir.