17

"Onu toplamak ve onu okutmak şüphesiz Bize düşen bir iştir".

Bu ayetle ilgili şöyle birkaç mesele var:

Birinci Mesele

Ayetin başındaki vücûb (mecburiyet) ifade eder. Dolayısıyla ifadesi, bu işin, Allah'a adeta vacib olduğuna delalet eder. Fakat biz ehl-i sünnete göre, bu vücub Cenâb-ı Hakk'ın bunu va'detmesinden dolayıdır. Mu'tezile'ye göre ise, "Peygamber göndermenin maksadı, ancak yapılan vahiy unutulmaktan beri ve korunmuş olduğu zaman tam olur. Binâenaleyh bu vücub, Cenâb-ı Hakk'ın hikmetinden dolayıdır."

İkinci Mesele

Bu ayetin manası, "Onu, senin kalbinde ve zihninde toplayıp muhafaza etmek Bize aittir" şeklindedir.

"Onu okutmak" ifadesiyle ilgili olarak da şu iki izah yapılabilir:

a) Buradaki "Kur'ân " ile, "okumak" manası kastedilmiştir. Buna göre şu iki ihtimal söz konusudur:

1) Bununla, Cebrail (aleyhisselâm)'in Kur'ân'ı Hazret-i Peygamber (aleyhisselâm)'e, o onu ezberleyinceye kadar tekrar tekrar okuması manası kastedilmiştir.

2) Bununla, "Ey Muhammed, sen, unutmaz hale gelinceye değin, Biz sana okutacağız" manası kastedilmiştir ki bu da, "Sana okutacağız, böylece sen unutmayacaksın"(A'la.6) ayetiyle anlatılan husustur. Binâenaleyh birinci izaha göre, okuyan Cebrail (aleyhisselâm), ikincisine göre ise Hazret-i Muhammed (sallallahü aleyhi ve sellem)'dir.

b) Burada "Kur'ân" kelimesi ile, cem ve te'lif (toplama ve biraraya getirme) manası kastedilmiş olup, bu arapların "Hasta develeri asla biraraya toplamadım" şeklindeki deyimleri türündendir. Yine mesela Arapça'da, Amr b. Kulsum'un kızı, (rahminde) bir çocuk toplayamadı (yani hamile kalamadı)" denilir. Biz bu konuyu, (Bakara, 228) ayetini tefsir ederken izah ettik. Buna göre eğer, "Mananın böyle olması halinde, bu ayetteki cem ve Kur'ân kelimeleri aynı manaya olmuş olur. Dolayısıyla da bir (lüzumsuz) tekrar ortaya çıkar" denilirse, biz deriz ki: Buradaki "cem" (toplama) ile, o vahyin hem Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'in zihninde (göğsünde), hem de hariçte toplanması; "Kur'ân" kelimesi ile de, onun, Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'in zihninde ve hıfzında toplanması kastedilmiştir. Bu manaya göre, ayette bir tekrar olmuş olmaz.

Cebrail'in Okumasını Dinle