4

"Gebe develer, salıverildiği zaman...".

Bu ayetle ilgili iki izah var:

1) Meşhur olan görüşe göre, (......) kelimesi, (......) kelimesinin çoğuludur: Nifâs'ın cemisinin, nüfesâ oluşu gibi... "Userâ", on aylık hamile manasınadır. Bu kelime, bir senelik hamileye de verilen isimdir. Ki on aylık hamile deve, ehli nazarında, en kıymetli ve nefis maldır. İbn Abbas (radıyallahü anh) şöyle demiştir: "Kıyamet gününün dehşetli hadiseleri geldiği zaman, sahibleri bu develeri bile İhmal eder, kendi haline salıverir. Halbuki Araplar için, hamile develerden daha sevimli ve kıymetli başka bir şey yoktur. Araplara, gebe develer meselesiyle hitab edilmiştir. Çünkü onların mallarının ve geçimlerinin çoğu devedendir. Bundan maksad, malların gitmesi ve mülklerin boşa çıkması, insanların kendi canlarının derdine düşmesidir. Nitekim Hak teâlâ, "O gün, ne bir mal, ne de oğullar fayda verir. Ancak Allah'a, selim bir kalb ile gelen (kurtulur)"(Şuara, 89) ve "Andolsun ki Bize, sizi ilk defa yarattığımız gibi, tek başınıza geleceksiniz"(Enam, 94) buyurmuştur.

2) Buradaki "işar" (gebe develer) kelimesi, suyunu tamamen koyuveren bulutlardan kinayedir. Bu, mecazî bir ifade olmakla birlikte, kendinden önceki diğer şeylere benzetilmiştir. Bir de Araplar, bulutları gebe develere benzetirler. Allahü teâlâ da, "Sonra o (ağır) yükü taşıyanlar..." (Zâriyat, 2) buyurmuştur.

5. Vahşi Hayvanların Toplanması

Beşincisi: Hak teâlâ'nın şu ayetinin ifade ettiği husustur: