5

"Vahşi hayvanlar bir araya toplandığı zaman...".

Kara hayvanlarından, uysal ve evcil olmayan her hayvan, "vahşî" hayvandır. Bunun çoğulu, "vuhûş"dur. (......) kelimesi, "Her taraftan toplanıp, bir araya getirildiği zaman" demektir. Katade, "Bütün herşey, hatta sinekler bile, kısas için (karşılıklı haklarını almak için) bir araya toplanırlar" demiştir. Mu'tezile, "Allahü teâlâ, ölme, öldürülme ve benzeri elemlerden dünyada iken başlarına gelen şeylerin karşılığını onlara vermek için, bu günde bütün hayvanları toplar. Onlara, bu elemlerinin karşılığı verilince, Allah dilerse ve eğer bu güzel bulunacak birşey ise, bazılarını cennette baki kılar; eğer onları yok etmeyi dilerse, hadiste bahsedildiği şekilde, onları yok eder" demiştir. Biz (ehl-i sünnetin) alimleri ise, "Bize göre, hakedilme açısından Allah'a hiçbirşey vacib değildir. Fakat o, bütün vahşî hayvanları toplayacak ve boynuzsuzun hakkını boynuzludan alıp ona verecek. Sonra onlara, "ölün" denilecek, onlar da ölüverecekler" demişlerdir.

Bu Hadiseden Makaad

Burada, bu kıssanın (hadisenin) zikredilmesinin gayesiyle ilgili birkaç izah yapılmıştır:

1) Allahü teâlâ, kıyamet gününde, adaletini ortaya koymak için, bütün canlıları, hayvanları hasreder, bir araya getirir. Binâenaleyh, bu böyleyken, mükellef olan ins ve cinni hasretmemesi nasıl düşünülebilir?

2) Bu hayvanlar, (canlılar), dünyada iken insanlardan alabildiklerine nefret etmelerine ve dağlara çöllere dağılıp yaşamalarına rağmen kıyamet gününde bir araya geleceklerdir. Binâenaleyh bu, onların insanlarla beraber o meydanda bulunmalarının o günün dehşetinden kaynaklandığına delalet eder.

3) Bu canlıların bir kısmı, diğer bir kısmının yemidir. Ama onlar o gün bir araya gelecekler de hiç birbirlerine sataşmayacaklar. Bu ise, yine o günün dehşetinin şiddetinden ötürü böyle olacaktır. Bu ayet hakkında, İbn Abbas'tan gelen bir diğer görüş de şudur. "Vahşi hayvanların bir araya gelmesi demek, onların ölümleri demektir. Yani, "Vahşi hayvanlar öldüğünde..." demektir." Nitekim Arapça'da, yıl, insanlara ve mallarına zarar verdiği, onları helak ettiği zaman, denilir. Bu ifâde şedde ile, şeklinde de okunmuştur.

Altıncısı: Cenâb-ı Hakk'ın şu ayetinin beyan ettiği husustur: