9

"Diri diri gömülen kızın hangi suçlardan dolayı öldürüldüğü sorulduğu zaman...".

Bu ifade ile ilgili birkaç mesele vardır:

Kız Çocuğu Diri Gömme Âdeti

(......) kelimesi (......) kelimesinden kalbolunmuş, olan bir fiildir. Bir şey, "ağır olduğunda denilir. Nitekim Cenâb-ı Hak, denilir. Nitekim Cenâb-ı Hak, "O yeri ve göklerin korunması O'na güç ve ağır değildir,." (Bakara, 255) anlamında, buyurmuştur. Çünkü, kız çocuklarının diri diri gömülmesi, onları, toprak yığınının ağırlığı altında bırakmak suretiyle oluyordu. Meselâ bir kimsenin kız çocuğu oldu mu, bu kimse de kızının yaşamasını istedi mi, çölde, develerini ve koyunlarını otlatması için, bu çocuğuna kıldan bir aba giydirirdi.. Yok eğer, onu öldürmeyi aklına koymuşsa, boyu altı karış oluncaya kadar ona dokunmuyor, bu boya ulaştı mı çocuğun annesine, "Çocuğu süsle, güzel elbiselerini giyindir. Ben onu akrabalarına götüreceğim" diyordu. Oysa ki o, bu çocuk için, çölde bir çukur esmişti.. Böylece o çocuğu o çukurun başına getirdi mi, çocuğuna "oraya bak bakalım" diyor, sonra da, onu arkasından oraya itiyor, o eştiği çukur yer seviyesiyle bir oluncaya değin, oraya toprak atıyordu.. Şu da ileri sürülmüştür. Hamile kadının doğumu yaklaştığında, bir çukur kazardı.. Derken, o çukurun doğum sancılarını çekerdi. Doğurduğu kız olursa, onu o çukura atardı, oğlan olursa onu tutar, onu korurdu... Burada şöyle iki soru sorulabilir:

Birinci Soru: Bunları, bu kez çocuklarını diri diri gömmeye sevkeden neydi?

Cevap: Bu, ya, o kız çocukları sebebiyle babaya utanç veren bir hadisenin gelmesi, yahut da, Cenâb-ı Hakk'ın da, "Geçim korkusuyla, çocuklarınızı öldürmeyin..." (İsra,31) buyurduğu gibi, geçim endişesi idi. Ve onlar şöyle diyorlardı: Melekler, Allah'ın kızlarıdır. Binâenaleyh, kızlarınızı meleklere katın.. Sa'sa'a Ibn Naciye, bu kızların diri diri gömülmelerine karşı çıkacaklardan birisi idi. Bu sebeple Ferezdak şu beytinde onunla övünmüştûr:

"Çocuktan diri diri gömen kadınlara engel olup da, böylece, diri diri gömülecek olanı hayata kavuşturan, o da böylece gömülmeyen... bizden çıkmıştır..."

Neden Gömen Sorguya Çekilmiyor?

İkinci Soru: Diri diri gömülen o kız çocuğuna, hangisi yüzünden öldürüldüğü suçu, günahı sormak da nedir? Onu diri diri gömen kimseye, onu öldürmesinin sebebi sorulmalı değil miydi? Cevap: Bu sorunun o kız çocuğuna sorulması ve onun da bu soruyu cevaplaması, astında, onu öldüreni susturma, utandırma, cevapsız bırakmadır. Bu tıpkı, Cenâb-ı Hakk'ıh, Hazret-i İsa (aleyhisselâm)'ya, "Sen mi insanlara "Beni ve annenizi Allah'tan başka ilah edininiz dedin?" deyip de, Hazret-i İsa (aleyhisselâm)'nın da, "Seni takdis ve tenzih ederim, benim için hak olmayan bir şeyi söylemem bana uygun olmaz..." (Maide, 116) diyerek cevap verdiği ayeti ile, hristiyanları susturması gibidir.

Kıraat Farkı

Kelime, şeklinde de okunmuştur. Ki anlamı, "Kendisini savundu ve Allah'a... veya onu öldürene, hangi günah sebebiyle öldürüldüğünü sordu" şeklindedir, (......) kelimesi şedde ile şeklinde de okunmuştur. Buna göre şayet, "Uygun lafzın, (......) şeklinde okunmasıdır. İfadeyi (......) şeklinde okuyana gelince, bu durumda uygun okuyuş, hangi günah sebebiyle öldürüldüm..." şeklindedir. O halde, meşhur kıraate göre en uygun olanı hangisidir?" denilirse, buna şu iki bakımdan cevap verilebilir:

a) Ayetin takdiri, "Diri diri gömülen kız çocuğuna sorulduğunda... Yani, onu gömenlere, onun halinden, hangi günahtan dolayı öldürüldüğünden sorulduğunda..." şeklindedir.

b) Bir insanın, muhatap olma durumunda bile, bazan, gaib sigasıyla hali ve durumu sorulabilir. Bu tıpkı senin, Zeyd'in durumunu öğrenmek isteyip de, bu anlamda, yani yanında olduğu halde ona, "Zeyd ne yaptı, ne yapıyor?" demen gibidir. Böylece de Zeyd, kendisi hakkında soru sorulan olduğu halde, suale muhatap olan (el-mesûl) olmuştur. Burda da böyledir.

9. Defterler Açılacak

Dokuzuncusu: Cenâb-ı Hakk'ın