18

"Toplu bir hale geldiği zaman aya..."

ifadesine gelince, bil ki, kelime aslında, "bir araya gelip toplanmak" anlamlarına gelir. Zira, Arapça'da “Vasaltuhu fettesale” denildiği gibi, “Vesaktuhu fetteseka” da denilir. Ki, bunlar, "topladım, onlar da toplandı" demektir. Yine, "falancanın işleri yolundadır" manasında “Umuru fulanin mutsikatun” denilir ve bu tıpkı, "Falancanın işleri muntazamdır" denilmesi gibidir. Ehl-i meânî'ye gelince, İbn Abbas, “İza'tteseka” ifadesine, "düzgün olduğunda, bir araya geldiğinde, tamamlanıp tekamül ettiğinde, tam olduğunda, bedir haline geldiğinde (dolunay)..." manalarını vermiştir. Ki bu ayın onüçüncü geceden onaltıncı geceye dair olan halidir.

Daha sonra Cenâb-ı Hak, kendisine kasem edilenleri zikrettikten sonra, bunup peşinden hangi hakikate kasem ettiğini de dile getirerek,