244

Allah yolunda Savaşın ve bilin ki muhakkak Allah, Semî'dir, Alimdir.

Cumhûrun görüşüne göre bu Allah yolunda Savaşmak üzere Muhammed (sallallahü aleyhi ve sellem)'ın ümmetine yönelik bir hitaptır. Allah yolunda Savaş ise Allah adının en üstün ve yüce olması niyet edilerek yapılan Savaştır. Allah'ın yollan ise pek çoktur. Bütün yollar hakkında genel bir tabirdir. Nitekim yüce Allah:

"De ki: İşte bu benim yolumdur.." (Yusuf, 12/108) diye buyurmaktadır.

Mâlik der ki: Allah'ın yolları pek çoktur. Kendisi dolayısıyla yahut onda veya kendisi uğrunda Savaşılmayacak tek bir yol yoktur. Bunların en büyüğü ise İslâm dinidir. Bu hususta da görüş ayrılığı yoktur. Bir diğer görüşe göre ise burada hitap İsrailoğullarından diriltilen kimseleredir. Bu görüş İbn Abbâs ve ed-Dahhâk'tan rivâyet edilmiştir. Buna göre âyetin başında yer alan "vav" harfi daha önce geçen emre atıf harfidir. İfadede de söylenmemiş ve takdiri şöyle olan bir söz var demek olur: Ve yüce Allah onlara ... Savaşınız, diye buyurdu.

Birinci görüşe göre ise "vav" harfi belli bir cümleyi daha önce geçen cümleye atfetmektedir. O takdirde söz arasında söylenmemiş bir ifade takdirine ihtiyaç yoktur. en-Nehhâs der ki:

"... Savaşınız" âyeti yüce Allah tarafından mü’minlere verilmiş bir emir olup, bu sözü geçenlerin kaçtığı gibi siz de kaçmayınız, demektir.

"Ve bilin ki muhakkak Allah Semidir." Sözü geçen bu kimselerin dedikleri gibi siz de söylerseniz o söylediğinizi işitir ve bununla neyi kastettiğinizi bilendir (Alîmdir).

Taberî der ki: Burada Savaşma emri öldükten sonra diriltilenlere verilmiştir, diyenlerin sözlerinin açıklanabilir bir tarafı yoktur. Doğrusunu en iyi bilen Allah'tır.