165

Onları, iki misline uğrattığınız bir musibete kendiniz uğrayınca mı: "Bu da nereden?" dediniz? De ki: "O, kendinizdendir." Doğrusu Allah herşeye kadirdir.

"...ca mı?" âyetindeki "elif," soru içindir, "vav" da atıf edatıdır.

"Onları iki misline uğrattığınız bir musibet." Yani galibiyet. Bedir günü siz onlardan yetmiş kişi öldürmüş, yetmiş kişi de esir almıştınız. Esir ise, öldürülmüş kişi hükmündedir. Zira esir alan kişi, dilediği takdirde esirini öldürebilir. Yani siz, Bedir günü onları bozguna uğrattığınız gibi, Uhud günü de ilkin onları yenmiştiniz. Ve Savaşta yaklaşık yirmi kişi öldürmüştünüz. Her iki günde de (Bedir ve Uhud günlerinde de) siz onlardan bir takım kimseleri öldürdüğünüz halde onlar, yalnız Uhud gününde size zarar verebilmişlerdi.

"Bu da nereden? dediniz." Yani, bu bozgun ve aramızdan birtakım kimselerin öldürülmesi bize nereden gelip çattı? Halbuki biz Allah yolunda çarpışıyoruz. Müslümanız. Peygamber aramızda ve ona vahiy geliyor. Onlarsa müşriklerdir (diyerek bunu hayretle karşılamıştınız).

"De ki; O, kendinizdendir." Bununla okçuların emre uymadıklarını kastetmektedir. Savaşta peygamberine itaat eden her bir kavim, mutlaka muzaffer olur. Çünkü onlar, peygambere itaat ettikleri takdirde Allah'ın hizbidirler. Allah'ın hizbi ise galip gelenlerdir.

Katâde ve er-Rabîh b. Enes der ki: Bu âyetle Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in Medine'de kalmayı istemekle birlikte, onların Medine dışına çıkmasını istemelerini kastetmektedir. Zira o, görmüş olduğu rüyadaki sağlam ve koruyucu zırhı Medine'ye yorumlamıştı.

Ali b. Ebî Tâlib (radıyallahü anh) der ki: Burada kasıt, onların Bedir günü esirlerden fidye almayı öldürmeye tercih etmiş olmalarıdır. Halbuki onlara şöyle denilmişti: Eğer esirlerden fidye alacak olursanız, o esirler sayısınca sizden öldürülecektir.

Beyhakî de Ali b. Ebî Tâlib araydan şöyle dediğini rivâyet etmektedir: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Bedir günü esirleri hakkında şöyle buyurmuştur "Dilerseniz onları öldürürsünüz, dilerseniz onlardan fidye alın ve fidyelerden faydalanırsınız. Buna karşılık sizden de onlar sayısınca kişi şehid edilir." Bu şehid edilen yetmiş kişinin sonuncusu ise Sabit b. Kays'dır. Yemâme günü şehid edildi.

"O kendinizdendir" âyeti, ilk iki açıklamaya göre, günahlarınız sebebiyledir anlamındadır, son açıklamaya göre de sizin tercihiniz sebebiyledir, anlamına gelir.