73

Şayet size Allah'tan bir lütuf erişirse, kendisiyle aranızda bir dostluk ve tanışıklık yokmuş gibi elbette şöyle diyecektir: "Keşke ben de onlarla beraber olsaydım da büyük bir mükâfata erseydim."

Bu ise yüce Allah'ın:

"Şayet size Allah'tan bir lütuf ganimet ve zafer ... erişirse elbette şöyle diyecektir: Keşke ben de onlarla beraber olsaydım da büyük bir mükâfata erseydim." Bunu da

"kendisiyle aranızda bir dostluk ve tanışıklık yokmuş gibi... diyecektir." Buna göre ifadede bir takdim ve tehir vardır.

"Kendisiyle aranızda bir dostluk ve tanışıklık yokmuş gibi elbette şöyle diyecektir" âyetinin, sanki cihad üzere sizinle akidleşmemiş gibi böyle diyecektir, anlamında olduğu da söylenmiştir. Bu âyetin hal olarak nasb mahallinde olduğu da söylenmiştir.

el-Hasen; “.....” Elbette diyecektir" âyetini, "lâm" harfini ötreli olmak üzere “.....”in (çoğul ifade eden) anlamını esas alarak, "lâm" harfini ötreli olarak okumuştur. (O takdirde mana, elbette şöyle diyeceklerdir, şeklinde olur.) Çünkü yüce Allah'ın: "Pek ağır davranacak olanlar" âyeti ile muayyen olarak tek bir kimse kast edilmemektedir. Ancak zamiri tekil yapıp, lâm'ı üstün olarak okuyanlar da “ Kimse GerVnin lâfzına göre zamiri tekil olarak iade etmiş olur. İbn Kesîr ve Âsım'dan rivâyetle Hafz "Yokmuş gibi" ibaresini, "Dostluk" kelimesinin müennes olması dolayısıyla "te" ile okumuştur. Bunu "ye" ile okuyan ise, “Sevgi” anlamına almış olur.

Münafık kimsenin söyleyeceği nakledilen: "Keşke ben de onlarla beraber olsaydım" sözünü münafık kimse, ya kıskançlığı sebebiyle yahut ganimeti elinden kaçırdığından üzüleceğinden söylemiş olur.

Bununla beraber yüce Allah'ın vereceği cezadan yana şüphe içerisinde olduğu halde bu sözü söyler.

"Buyû'k bir mükâfata erseydim" âyeti ise, temenninin cevabıdır. Bundan dolayı nasb olunmuştur. el-Hasen ise bu kelimeyi merfu' olarak, mükâfata nail olmayı temenni etmek anlamında okumuştur. Bu okuyuşa göre münafık kimse şöyle demiş gibi olur: Keşke ben de büyük bir mükâfata nail olsam. Mansûb olması ise, cevap olduğu içindir. Anlamı ise şöyle olur: Eğer ben onlarla birlikte olsaydım, mükâfata nail olurdum. Bu kelimenin mansub okunması da; “.....” nasb eden edatının mahzuf olması takdirine göredir. Çünkü bu kelime, mastar gibi anlam kazanır, İfadenin takdiri de; “Keşke benim de onlarla birlikte bulu tırnaklığım ve buna bağlı olarak da mükâfata erişmekliğim sözkonusu olsaydı, şeklindedir.