83

İşte bu, kavmine karşı İbrahim'e verdiğimiz hüccetimizdir. Biz kimi dilersek onu derece derece yükseltiriz. Şüphesiz Rabbin tam hikmet sahibidir, herşeyi çok iyi bilendir.

Yüce Allah'ın:

"İşte bu, kavmine karşı İbrahim'e verdiğimiz hüccetimizdir." âyetinde,

"İşte bu" ile, Hazret-i İbrahim'in kavmiyle tartışması esnasında onlara karşı getirmiş olduğu ve kendilerini bunlar vasıtasıyla yenik düşürmüş olduğu bütün delillerine işaret edilmektedir, Mücahid der ki: Bundan kasıt, İse:

"îman edenler ve. imanlarına da zulüm karıştırmayanlardır" (el-Enâm, 6/82) âyetidir.

Şöyle de açıklanmıştır: Hazret-i İbrahim'in kavmine karşı delili şuydu: Kavmi, Hazret-i İbrahim'e: Kendilerine dil uzatıp sövdüğün için putlarımızın aklını başından alacağından korkmuyor musun? O da onlara: Ya sizler ibadet ve ta'zim hususunda küçük ile büyüğü birbirine eşit kıldığınız için büyüğün gazaplanarak, hiddetlenerek aklınızı başınızdan alacağından korkmuyor musunuz? demişti.

"Biz kimi dilersek onu derece derece yükseltiriz." İlim, anlayış, İmâmet ve mülk vermek suretiyle.

Kûfeliler

"derece derece" anlamına gelen; kelimesini tenvin ile okumuşlardır. Bunun bir benzeri de Yusuf Sûresi'nde (12/76. âyette)'dir. Onlar, fiili

": Kimi" kelimesi üzerinde amel ettirmişlerdir. Çünkü gerçekte dereceleri yükselten O'dur. İfadenin takdiri de ; ": Dilediğimiz kimseyi derecelere yükseltiriz" şeklindedir. Daha sonra e, a... hazfedilmiştir. Harameyn halkı ile Ebû Amr, İzafet olmak üzere tenvinsiz okumuşlardır. Bu durumda fiil "= Derecelerle" lâfzı üzerinde amel eder. (Anlamı da şöyle olur: Biz dilediğimiz kimsenin derecelerini yükseltiriz). Çünkü dereceler yükseltilince, o derecelerin sahibi de yükseltilmiş olur. Bu kıraati de yüce Allah'ın:

": Dereceleri yükselten..." (el-Mu'min, 40/15) âyeti ile Hazret-i Peygamberin: "Allah'ım onun derecesini yükselt" Müslim, Cenâiz 7; Müsned, VI, 297. âyeti pekiştirmektedir. Burada görüldüğü gibi yükseltme, derecelere izafe edilmiştir. O, kendisinden başka ilâh bulunmayan, şeref ve lütfünda yüce ve üstün olandır.

Her iki kıraat de birbirine yakındır. Çünkü dereceleri yükseltilmiş olan bizzat yükseltilmiş demektir. Bizzat yükseltilenin de dereceleri yükseltilmiş demektir. Doğrusunu en iyi bilen Allah'tır.

"Şüphesiz Rabbin tam hikmet sahibidir." Her şeyi yerli yerine koyandır, "her şeyi çok iyi bilendir.