67

Münafık erkeklerle münafık kadınlar da birbirlerindendir. Onlar kötülüğü emreder iyilikten alıkoyarlar, ellerini de siki tutarlar. Onlar, Allah'ı unuttular, O da onları unuttu. Şüphesiz münafıklar fasıkların tâ kendileridirler.

Yüce Allah'ın:

"Münafık erkeklerle münafık kadınlar" (mealindeki) âyeti mübtedâdır.

"Birbirleri" ikinci mübtedâdır, bedel de olabilir. Haberi ise;

"...lerindendir" âyetidir.

"Birbirlerindendir" âyeti, onların dinden çıkması aynı şey gibidir, anlamındadır. ez-Zeccâc der ki: Bu yüce Allah'ın:

"Onlar muhakkak sizden olduklarına dair Allah'a yemin ederler" (et-Tevbe, 9/56) âyeti ile ilişkilidir. Yani, onlar mü’minlerden değildirler. Aksine, birbirlerindendirler. Bu da onların münkeri emredip maruftan alıkoymak hususunda birbirlerine benzedikleri anlamına gelir.

Ellerini sıkı tutmaları ise, onların cihadı terk etmeleri ve yerine getirmeleri gereken haklar hususunda cimrilik etmeleri demektir.

Burada

"unutmak" terketmek anlamındadır. Yani, onlar Allah'ın kendilerine verdiği emirleri terkettîler, O da şüpheleri içerisinde kendilerini terkedip bıraktı. Şöyle de açıklanmıştır: Onlar, yüce Allah'ın emirlerini âdeta unutulmuş hale gelinceye kadar terkedip durdular. O da onları sevap ve mükâfatından unutulmuşlar seviyesine düşürdü. Katade der ki:

"Onları unuttu", hayırdan onları mahrum bıraktı anlamındadır. Kötülükten ise onları unutmadı. (Kötülük işlemeye devam ettiler).

Fısk, itaat ve dinin dışına çıkmak anlamındadır ki, buna dair açıklamalar daha önceden (el-Bakara, 2/26'da) geçmiş bulunmaktadır.