2

(Bu) Rabbinin kulu Zekeriyâ'yı rahmetle anışıdır.

"Bu, Rabbinin kulu Zekeriyyâ'yı rahmetle anışıdır. Hani o Rabbine gizlice niyaz edip, yalvarmıştı. " Âyeti ile ilgili açıklamalarımızı üç başlık halinde sunacağız:

1- Allah'ın Rahmeti:

"Rabbinin... rahmetle anışıdır. " Âyetinde geçen: "Anış" kelimesinin merfu oluşu ile ilgili üç görüş vardır. el-Ferrâ' der ki: Bu "Kâf, Hâ, Yâ, Ayn, Sâd" ile ref edilmiştir. Ancak ez-Zeccâc şöyle demektedir: Buna imkan yoktur. Çünkü "Kâf, Hâ, Yâ, Ayn, Sâd" yüce Allah'ın Zekeriyyâ'ya dair bize vermiş olduğu haberler cümlesinden değildir. Yüce Allah bize hem ona dair, hem ona verilen müjdeye dair haber vermiş olmakla birlikte "Kâf, Hâ, Yâ, Ayn, Sâd" onunla ilgili kıssadan değildir.

el-Ahfeş ise şöyle demektedir: İfadenin takdiri: Rabbinizin size kıssa olarak anlattıkları arasında Rabbinin rahmetle anısı da vardır, şeklindedir.

Üçüncü görüşe gelince: Âyetin anlamı: Size okumakta olduğu bu âyetler Rabbinin rahmetle anışıdır.

Bir diğer görüşe göre bunun merfu olması, bir mübtedânın takdiri dolayısıyladır, Bu Rabbinin rahmetle anışıdır, demektir.

el-Hasen bu buyrukları; "Rabbinin rahmetini hatırlattı" diye okumuştur. Kur'ân'dan okunan bu bölümler Rabbinin rahmetini hatırlattı, demektir.

Emir olarak; "Hatırlat" şeklinde de okunmuştur, "Rahmet" kelimesi yuvarlak "te" ile yazılır. Üzerinde vakıf yapıldığı zaman "he" diye vakfedilir. Buna benzeyen bütün kelimeler de bu şekildedir. Bu hususta nahivciler arasında görüş ayrılığı da yoktur. Bu konuda şunu gerekçe gösterirler: Bu "he" (yuvarlak te) isimler ile fiilleri birbirinden ayırdetmek için olup isimlerin müennesliğini gösterir.

2- Allah'ın Kula Zekeriyyâ (aleyhisselâm):

el-Ahfeş; "Kulu" âyeti "rahmet" kelimesi ile mansubtur, demiştir. "Zekeriyyâ" kelimesi de ondan bedeldir. Bu da; "Bu Zeyd'in Amr'ı dövüşünü anıştır" demeye benzer. Burada "Amr" kelimesi darb (dövme) ile nasb edilmiştir. Nitekim "kulu" kelimesi de "rahmet" ile nasb edilmiştir.

Burada takdim ve te'hir olduğu da söylenmiştir. Anlamı da şöyle olur: Rabbinin kulu Zekeriyyâ'yi bir rahmet ile anışıdır. Buna göre "kulu" kelimesi "zikr: anış" ile nasb edilmiştir. Bunu da ez-Zeccâc ile el-Ferrâ' zikretmişlerdir. Bazıları da ref ile; diye okumuşlardır ki bu da Ebû'l-Âl-iyye'nin kıraatidir. (Bu, kulu Zekeriyyâ'nın Rabbinin rahmetini anıtıdır, anlamında olur).

Yahya b. Ya'mer; şu anlamda olmak üzere nasb ile okumuştur: Bu Kur'ân, Allah'ın kulu Zekeriyyâ'nın rahmetini anmaktadır.

"Zekeriyyâ" kelimesinin söylenişi ve kıraati ile ilgili açıklamalar, bundan önce Âl-i îmrân Sûresi'nde (3/37. âyetin tefsirinde) geçmiş bulunmaktadır.