19

İşte söylediklerinizde sizi yalanladılar. Artık ne üzerinizdeki azâbı defedebilirsiniz, ne de bir yardıma güç yetirirsiniz. Sizden kim zulmederse ona büyük bir azâbı tattırırız.

"İşte söylediklerinizde sizi yalanladılar." Yani yüce Allah, kendisine ibadet olunan mabudlam bu işten uzak olduklarını söyleyecekleri vakit, onlara tapınan kimselere: İşte sizin ilâh olduklarını iddia ettikleriniz, bu hususta

"söylediklerinizde sizi yalanladılar" diye buyuracaktır.

"Artık ne üzerinizdeki azâbı defedebilirsiniz, ne de bir yardıma güç yeririrsiniz." Müfessir burada "ne üzerinizdeki azâbı defedebilirler" anlamındaki okuyuşa göre âyeti yazmıştır. Dolayısıyla harada açıklamaları ona göre yapmıştır. Mealdeki okuyuşa uygun açıklama da biraz sonra gelecektir.

Yani sizin ilâh edindikleriniz sizden azâbı önleyemedikleri gibi, size yardım da edemezler. Bir diğer açıklamaya göre bu kâfirler -mabudları kendilerini yalanlayınca herhangi bir şekilde azâbı kendilerinden uzaklaştıramayacakları gibi Allah'a karşı bir yardım da alamazlar.

İbn Zeyd dedi ki: Anlam şudur: Ey mü’minler! Şu kâfirler, Muhammed'in getirdikleri hususunda sizi yalanlamış bulunuyorlar. Buna göre "söylediklerinizde" âyeti; söylediğiniz hak olan şeylerde... demek olur. Ebû Ubeyd de şöyle demektedir: Yani onlar sizin söylediğiniz hususunda sizleri yalanladılar. O bakımdan onlar yüce Allah'ın sizleri kendisine iletmiş olduğu haktan, sizleri geri çeviremezler. Ayrıca sizleri yalanladıkları için başlarına inecek olan azaba karşı kendilerine hiçbir yardımları da dokunmayacaktır.

Genel olarak "söylediklerinizde" şeklinde muhatap te'si ile okunmuştur. Bunun anlamını da açıklamış bulunuyoruz. el-Ferrâ''nın naklettiğine göre bu âyet, "zel" harfi şeddesiz olarak; "Size yalan söylediler" şeklinde ve "Söylediklerinde" yalanlayıcıydılar diye de okunmuştur. Mücahid ve el-Bezzî de aynı şekilde gaib anlamını veren "ya" ile okumuşlardır. Bu durumda: "Söylediklerinde (yalanlancıylar)" demek olur. Ebû Hayve de "söyledikleriyle" diye "ya" ile okumuştur. "Güç yetiremezsinîz" şeklinde "te" ile okuyuş, Allah ile birlikte ortak edinen kimselere hitaptır. "Ya" ile okuyanların kıraatine göre de anlam: Ortaklar buna güç yetiremez, şeklindedir.

"Sîzden kim zulmederse" İbn Abbâs'a göre sizden kim şirk koşar da, şirk üzere ölürse

"ona" âhirette

"büyük" oldukça şiddetli ve çetin

"bir azâbı tattırırız." Yüce Allah "muhakkak alabildiğine büyükleneceksiniz" âyetindeki "büyük" (mealde alabildiğine) lâfzı da şiddetli ve çetin anlamındadır.