57

Herbir can ölümü tadıcıdır, sonra Bize döndürülürsünüz.

"Herbir can ölümü tadıcıdır, sonra da Bize döndürülürsünüz" âyeti daha önce Âl-i İmrân Sûresi'nde (3/185. âyet, 1. başlık ve devamında) geçmiş bulunmaktadır. Burada yüce Allah dünyanın ve dünyada korku veren hususların önemsizliğini belirtmek üzere ölümü söz konusu etmiştir. Sanki bazı mü’minler valanı Mekke'den çıkmak dolayısı ile sonunda ya ölecek yahut aç kalacak ya da buna benzer bir tehlike ile karşı karşıya kalacak zannetmiş de, bunun üzerine yüce Allah da dünyanın önemsizliğini vurgulamış gibidir. Yani sizler kaçınılmaz olarak öleceksiniz ve Bizim huzurumuza toplanacaksınız. O halde Allah'a itaat etmek, O'na hicret etmek ve buna benzer hususlarda eli çabuk tutmak gerekir. Daha sonra amelde bulunan mü’minlere teşvikte bulunmak üzere cennete yerleştirme vaadinde bulunmakta, onların elde edecekleri mükâfatları söz konusu ettikten sonra da;

"Onlar ki sabrederler ve Rabblerine tevekkül ederler" diye nitelendirmektedir.

Ebû Ömer, Ya'kub, el-Cahderî, İbn Ebi İshak, İbn Muhaysın, el-A'meş, Hamza, el-Kisaî ve Halef Ey Benim kullarım" âyetinde "ya" harfini sakin (harekesiz) okumuşlardır. Diğerleri ise bunu üstün ile okumuşlardır.

"Şüphesiz ki arzım" lâfzında "ya'yı İbn Âmir üstün okumuş, diğerleri ise sakin (harf-i med olarak) okumuşlardır.

Rivâyet olunduğuna göre Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: "Her kim dini için bir yerden, bir yere kaçacak olursa (gittiği yer) bir karışlık kadar bir yer olsa dahi, onun için cennet vacib olur ve o Muhammed ve İbrahim'in yoldaşı olur." İkisine de selam olsun.

"Sonra Bize döndürülürsünüz" âyetini es-Sülemî ve Âsım'dan rivâyetle Ebubekir "ya" harfi ile "Döndürülürler" diye okumuşlardır. Çünkü "herbir can ölümü tadıcıdır" diye (gaibten söz edilmiştir) buyurulmuştur. Diğerleri ise "te" ile okumuşlardır. Çünkü yüce Allah:

"Ey Benim Îman eden kullarım" diye buyurmuştur.

Bazıları şu şiiri hatırlatırlar;

"Ölüm her an kefene seslenir,

Bizlerse gafletteyiz bizim için istenenlerden

Sakın dünyaya ve dünyanın süslerine meyletmeyesin,

İsterse en güzel elbiselerini giyinmiş olsun.

Nerde sevenler, nerde komşular, ne yaptılar?

Nerede bu dünyada bir zaman sakin olanlar.

Ölüm onlara arı duru olmayan bir kâse içirdi,

Ve onları toprağın tabakaları altında tutsak yaptı."