26

(Ona): "Cennete gir" denildi. Dedi ki: "Keşke kavmim bilse idi;

Bir başka açıklamaya göre bacaklarından ikiye ayırıncaya kadar onu testere ile biçtiler. Allah'a yemin olsun ki, ruhu çıkar çıkmaz cennete gitti ve cennete girdi. İşte yüce Allah'ın: "Cennete gir denildi" âyetinde anlatılan budur. O cenneti görünce:

"Dedi ki: Keşke kavmim bilse idi; Rabbimin bana mağfiret ettiğini..." Rabbimin günahlarını bağışladığını...

Burada;

"Mağfiret ettiğini" ifadesindeki; fiil ile birlikte mastar konumundadır. Bunun; ism-i mevsulu anlamında olup sılanın aidinin hazfedilmiş olduğu da söylenmiştir. Bununla birlikte teaccüb (hayret) anlamını ihtiva eden bir soru olması da mümkündür. Sanki şöyle demiş gibidir: Keşke kavmim, Rabbimin bana ne sebeble mağfiret ettiğini bilmiş olsalardı. Bu açıklamayı el-Ferrâ'' yapmıştır.

el-Kisaî ona itiraz ederek şöyle demektedir: Eğer bu doğru olsaydı, bunun "elif"siz olarak; şeklinde gelmesi gerekirdi.

el-Ferrâ'': Soru olmakla birlikte bunun "elif'li kullanılması da caizdir deyip buna dair birtakım beyitler dahi zikreder.

ez-Zemahşerî der ki: "Ne diye bana mağfiret ettiğini..." şeklinde "elif'siz daha güzeldir. Bununla birlikte "elifle gelmesi de caizdir, " Bunu ne diye yaptın?" denilirken, (birincisi) "elif'li (ikincisi) "elif'siz kullanılır.

el-Mehdevî der ki: Soru halinde "elifin tesbiti çok azdır. Buna göre "Bilselerdi" âyeti üzerinde vakıf yapılır. Bir kesim de şöyle demiştir:

"Cennete gir, denildi" âyeti senin cennete girmen vacib oldu, demektir. Bu onun cennete girmeyi hakettiğine dair bir haberdir. Çünkü cennete girme hakkı dirilişten sonra elde edilir.

Derim ki: Ancak âyetin zahirinden anlaşılan öldürüldüğü vakit ona: Cennete gir, denildiğidir.

Katade dedi ki: Yüce Allah, onu cennete koydu, o orada diridir ve rızıklanmaktadır. Bununla da yüce Allah'ın:

"Allah yolunda öldürülenleri sakın ölüler sanma. Bilakis onlar Rabbleri katında diridirler, rızıklanırlar" (Al-i İmrân, 3/169) âyetini kastetmektedir. -Al-i İmrân Sûresi'nde (belirtilen âyet-i kerimenin tefsirinde) açıklaması geçtiği üzere-. Doğrusunu en iyi bilen Allah'tır.

"Dedi ki: Keşke kavmim bilse idi" ifadeleri, bir sonraki âyet-i kerimede sözü edilen o pek büyük lutfa mazhar oluşunu ifade eden sözleri ona soru sorulmuş olması takdirine binaen söylenmiş sözlerdir.