3

O alçaltıcıdır, yükselticidir.

"O alçaltıcıdır, yükselticidir" âyeti hakkında İkrime, Mukatıl ve es-Süddî şöyle demişlerdir: O sesi alçaltmış ve böylelikle yakında olana işittirmiş, uzakta olan için de sesini yükseltmiştir. Bu da yakında olanı da, uzakta olanı da işittirmiştir demektir,

es-Süddî şöyle demektedir: O kıyâmet, büyüklük taslayanları alçaltmış, mustazaf olanları yükseltmiş olacaktır.

Katade de şöyle açıklamıştır: O birtakım toplumları Allah'ın azabında alca İtmiş, birtakım toplumları da Allah'a itaatte yükseltmiştir.

Ömer b. el-Hattâb (radıyallahü anh) da şöyle demiştir: Allah'ın düşmanlarını ateşte alçaltmış, Allah'ın dostlarını da cennette yükseltmiş olacaktır.

Muhammed b. Ka'b da şöyle demiştir: Kıyâmet dünyada iken yükseklerde olan birtakım toplumları alçaltacak, dünyada iken aşağı görülen birtakım toplumları da yükseltecektir.

Atâ da şöyle demiştir: Adalet ile birtakım toplumları alçaltacak, ilâhî lûtufla başkalarını yükseltecektir.

Alçaltmak ve yükseltmek Araplarca hem mekân, hem de konum hakkında hem İzzet, hem de alçaklık hallerinde kullanılır. Şanı yüce Allah da kıyâmete alçaltmayı ve yükseltmeyi, fiili mekâna ve zamana ve onların dışında kalıp fiili bizzat gerçekîeşu'rmeyen kimselere izafe etmek şeklinde Arapların adeti üzere anlamı genişleterek ve mecaz yoluyla nisbet etmiş bulunmaktadır. Mesela, Araplar "Uyuyan bir gece, oruçlu bir gündüz (yani uyku ile geçirilen bir gece ve oruç tutulan bir gündüz)" derler. Kur'ân-ı Kerîm'de de:

"Hayır, gecenin ve gündüzün hilekârlıkları (sizin yaptığınız hilekârlıklar)" (Sebe, 34/33) diye buyurmaktadır. Gerçekte ise yükseltip alçaltan yalnızca yüce Allah'tır. O dostlarını en yüksek mevkilere yükseltmiş, düşmanlarını da en aşağı derecelere alçaltmış olacaktır.

el-Hasen ve Îsa es-Sakafî nasb ile: "Alçaltıcı ve yükseltici olarak" diye okumuş; diğerleri ise mübtedâ takdiri ile ref ile okumuşlardır. Nasb ile okuyanlar; hal olarak böylece okumuşlardır. el-Ferrâ'ya göre ise; bu bir fiil takdirine göre böyle okunur.

"O vakıa gerçekleştiği zaman onun gerçekleşmesini yalanlayacak yoktur." O

"alçaltıcı ve yükseltici olarak" vukua gelecektir anlamındadır.

Kıyâmetin gerçekleşeceğinde ve onun birtakım toplumları yükseltip, diğerlerini de -açıkladığımız üzere- alçaltacağında hiçbir şüphe yoktur.