6

Dağılmış toz haline geldikleri zaman...

"Dağılmış toz haline gelecekleri zaman" âyeti hakkında Ali (radıyallahü anh) şöyle demiştir:

"Dağılmış toz" atların toynaklarından yükselip sonra da kaybolan toz zerrelerine denilir. Yüce Allah amellerini böyle kılmıştır. Mücahid; "Küçük pencerede toz zerrecikleri şeklinde görünen ışık'a denilir. Buna yakın bir açıklama İbn Abbâs'tan da rivâyet edilmiştir. Yine İbn Abbâs'tan nakledildiğine göre o şöyle açıklamıştır: Bu alev aldığı zaman ateşin etrafa saçtığı kıvılcımlardır. Bu kıvılcımlar yere düştü mü yok olup gider. Atiyye de böyle açıklamıştır. Daha önce el-Furkan Sûresi'nde yüce Allah'ın:

"İşledikleri amellerinin önüne geçip onu havaya saçılmış toz zerreleri yaparız" (el-Furkan, 25/23) âyetini açıklarken geçmiş bulunmaktadır.

"Dağılmış" anlamı verilen; lâfzı genel olarak üç noktalı "se" ile okunmuştur. Darmadağın olmuş demektir. Yüce Allah'ın:

"Orada her canlıdan etrafa dağıttı." (Lukman, 31/10) âyetinde de bu anlamda kullanılmıştır ki; dağıttı ve yaydı, demektir.

Mesrûk, Nehâî ve Ebû Hayve ise iki noktalı "te" ile diye okumuşlardır ki, bu da kesilmiş demek olup, onların (Arapların) "Allah onu koparsın" şeklindeki tabirlerinden alınmıştır: "ki Kestirip atmak, bir şeyi kesinlikle bir şekle bağlamak" mastarı da buradan gelmektedir.