2

Nedir o gerçekleşmesi muhakkak olan?

"Gerçekleşmesi muhakkak olan; nedir o gerçekleşmesi muhakkak olan?" âyeti ile Kıyâmet gününü kastetmektedir. Ona bu ismin (el-Hâkka adının) veriliş sebebi, bütün işlerin o günde tükettiklerini alacaklarından dolayıdır. Bu açıklamayı Taberî yapmıştır. Sanki o (bu açıklamayı yaparken bu ismin verilişini): "Uyku ile geçirilen gece" tabiri kabilinden değerlendirrpiş gibidir.

Bir başka görüşe göre bu güne

"hakka" adının veriliş sebebi, şüphesiz olarak gerçekleşeceğinden dolayıdır. Ona, birtakım kimselere cenneti, birtakım kimselere de cehennemi hak olarak verip gösterdiğinden dolayı bu ismin verildiği de söylenmiştir. Bir başka açıklamaya göre bu ismin veriliş sebebi, her bir insanın amelinin karşılığını hakkıyla ve layıkıyla görecek durumda olacağından dolayıdır.

el-Ezherî dedi ki: "Ben onunla yanşa girdim, onu yarışta geçtim, geçiyorum" denilir. Buna göre kıyâmete

"hakka" deniliş sebebi, yüce Allah'ın dininde bâtıl ile mücadele eden herkese galip gelişinden dolayıdır.

es-Sıkak'da şöyle denilmektedir: "Onunla davalaştı ve onlardan herbirisi hakkın kendi tarafında olduğunu ileri sürdü" demektir. Bu şekilde davalaşan diğerini yenik düşürdüğü vakit: denilir. Küçük ve önemsiz şeyler hakkında davalaşan bir kimseye: "O, önemsiz işler hakkında dahi davalaşan birisidir" denilir. Yine:Onun bü hususta herhangi bir hakkı veya ileri süreceği bir davası da yoktur" denilir. "Davalaşmak" demektir. "Karşılıklı olarak dava gütmek" anlamındadır. "Hakka, hakka ve hak" aynı anlamda üç ayrı söyleyiştir.

el-Kisaî ve el-Müerric

"Hâkka"yı hak günüdür diye açıklamıştır. Araplar: "Haklı olduğumu öğrenince kaçtı" derler.

(Âyet-i kerimedeki) ilk

"el-hâkka" mübteda olarak ref olunmuştur. Haber ise ikinci mübteda ve onun haberini teşkil eden:

"Nedir o gerçekleşmesi muhakkak olan?" âyetidir. Çünkü bu; o nedir anlamındadır. Lâfız istifham (soru) olmakla birlikte onun halini tazim ve tefhim anlamındadır. Tıpkı Zeyd'in durumunu tazim etmek kasdıyla: "Zeyd, Zeyd dediğin nedir?" demeye benzer.