NEBE SÛRESİ

Rahmân ve Rahîm Allah'ın İsmi ile

Mekke'de inmiştir, "Amme Sûresi" diye de adlandırılır. Kırk veya kırkbir âyettir.

1

Birbirlerine neyi soruyorlar?

"Birbirlerine neyi soruyorlar?" âyetindeki:

“Neyi" bir soru lâfzıdır. Bandan dolayı: Ne"nin sonundaki "elif" haberin sorudan ayırdedilmesi İçin düşmüş bulunmaktadır. Soru edatı olarak kullanılmaları halinde: Niçin" ile Neden" edatlarında da böyledir. Onlar biribirlerine hangi şey hakkında soru soruyorlar? demektir.

ez-Zeccâc dedi ki:

“Neyi" lâfzının aslı: olup "nun" 'imim"tı idgam edilmiştir. Çünkü her ikisinde de "gunne" ortak özelliktir.

"Birbirlerine ... soruyorlar" lâfzındaki zamir de Kureyş'e aittir.

Ebû Salih'in, İbn Abbâs'tan rivâyetine göre o şöyle demiştir: Kur'ân, nazil olduğu sırada Kureyş oturuyor ve kendi aralarında konuşuyorlardı. Kimisi Kur'ân'ı tasdik ediyor, kimisi yalanlıyordu. Bunun üzerine

"birbirlerine neyi soruyorlar" âyeti nazil oldu.

“Neyi" âyetinin müşrikler, ne hakkında işi sıkı tutuyorlar ve tartışıyorlar?, anlamında olduğu da söylenmiştir.

"O büyük haberi" yani onlar

"o büyük haberi" birbirlerine soruyorlar. Buradaki tilavette okuduğumuz: Birbirlerine soruyorlar" fiiline taalluk etmemektedir. Çünkü o takdirde, başına soru edatının da girmesi gerekiyor idi ve bu durumda âyet: O büyük haberi mi!'" şeklinde (başına istifham edatı olarak hemze getirmek suretiyle) gelmesi gerekirdi Bizim: Senin malın kaçtır? Otuz mu, kırk mı?" dememize benzer. İşte sözünü ettiğimiz bu husus dolayısıyla, bunun tilavette okuduğumuz

"birbirlerine... soruyorlar" (anlamındaki) bu lâfza taalluk etmemesi, bunun yerine hazfedilmiş

"birbirlerine soruyorlar" fiiline taalluk,etmesi gerekmektedir. Bunun güzel kaçması da daha önceden;

"birbirlerine ... soruyorlar" âyetinin geçmiş olmasıdır. Bu açıklamayı el-Mehdevi yapmıştır.

Bazı ilim ehlinin belirttiklerine göre; Ne" âyetindeki soru tekrar edilmiştir, ancak bu tekrar hazfedilmiştir. Sanki: Birbirlerine neyi soruyorlar? Büyük haberi mi?" diye buyurulmuş gibidir. Bu durumda ikinci soru, birinci âyet-i kerimeye (anlam itibariyle) bitişik olmaktadır,

"O büyük haberi." Yani büyük habere dair biribirlerine soru soruyorlar.