2

Gerçekten İnsan ziyandadır.

Bu, yeminin cevabıdır.

"İnsan" ile kastedilen kâfirdir. Bu açıklamayı Ebû Salih'in rivâyetine göre İbn Abbâs yapmıştır. Ebû'd-Dahhâk de ondan şöyle dediğini rivâyet etmiştir: Bununla müşriklerden bir grubu kastetmektedir: el-Velid b. el-Muğire, el-As b. Vail, el-Esved b. Abdu’l-Muttalib b. Esed b. Abdi'l-Uzza ve el-Esved b. Abd-i Yeğus.

"İnsan" ile insan türünün kastedildiği de söylenmiştir.

"Gerçekten... ziyandadır." Aldanış içerisindedir. el-Ahfeş helâk oluş, el-Ferrâ'' ukubet ve ceza, diye açıklamışlardır. Şanı yüce Allah'ın:

"İşlerinin sonu da hüsran oldu" (et-Talâk, 65/9) âyetinde de bu anlamdadır.

İbn Zeyd, şüphesiz bir kötülük içerisindedir, diye açıkladığı gibi, muhakkak bir eksiliş içindedir, diye de açıklanmıştır. Anlamlar birbirine yakındır.

Sellam'dan ("asr" kelimesini) "sad" harfi kesreli olarak; diye okuduğu rivâyet edilmiştir. el-A'rec, Talha ve Îsa es-Sakafi "sin" harfini ötreli olarak; '" Ziyan" diye okumuşlardır. Bu ayrıca Harun'un, Ebû Bekir'den, onun Âsım'dan rivâyet ettiği okuyuştur. Her iki kelimedeki bu okuyuş itba (kendisinden önceki harfe ya da harfin harekesine göre okumak) ile açıklanır. Nitekim; "Ziyan" denildiği gibi; " ile Zorluk" da denilir. Ali (radıyallahü anh) bu sûreyi şöyle okurmuş:

Asra ve zamanın musibetlerine yemin olsun ki! Muhakkak insan ziyandadır ve şüphesiz ki o dehrin ' sonuna kadar onun (o ziyanın) içindedir."

İbrahim dedi ki: Şüphesiz ki insana dünyada uzunca bir ömür verilip, kocayıp yaşlanacak olursa elbetteki o eksiklik, zayıflık ve gerileyip ile içice olur. Mü’minler müstesna. Çünkü onlara gençlik hallerindeyken işledikleri amellerin ecirleri yazılır. Bunun bir benzeri de yüce Allah'ın şu âyetidir:

"Yemin olsun, Biz insanı gerçekten ahsen-i takvimde yarattık. Sonra onu aşağıların aşağısına döndürdük." (et-Tin, 95/4-5) (İbrahim devamla) dedi ki; Bizim okuyuşumuz da şöyledir: "Yemin olsun asra ki gerçekten insan ziyandadır ve şüphesiz o dehrin sonundadir."

Ancak sahih olan ümmetin okuduğu ve mushaflaıda yazdı olan şekildir. Kitabın (bu tefsirimizin) mukaddimesinde (Osman (radıyallahü anh)’ın topladığı Mushaf'a muhalif kıraatlerin reddine dair bahiste) Osman'ın mushafına muhalefet edenlerin kanaatleri reddedilmiş, bunun tilavet maksadıyla okunacak bir Kur'ân olmadığı belirtilmiştir, oradan tetkik edilebilir.