4

Hayır! O Hutameye -yemin olsun ki- atılacaktır.

"Hayır" lâfzına dair yeterli açıklamalar daha önceden (Meryem, 19/79- ayetin tefsirinde) geçmiş bulunmaktadır.

Gufranın azadlısı Ömer b. Abdullah dedi ki: Yüce Allah'ın " Hayır" diye buyurduğunu duyduğun yerde bil ki o "yalan söylüyorsun" demektir.

"O Hutame'ye yemin olsun ki atılacaktır." Mutlaka oraya atılacak, oraya bırakılacaktır.

el-Hasen, Muhammed b. Ka'b, Nasr b. Âsım, Mücahid, Humeyd ve İbn Muhaysın tesniye olarak; "Yemin olsun ki o ikisi atılacaktır" diye okumuşlardır ki, kendisi ve malı atılacaktır, demektir. Yine el-Hasen'den; "(.........): Mutlaka ona ait olan o şey atılacaktır" yani onun malı mutlaka atılacaktır, diye okuduğu da nakledilmiştir. Ondan gelen bir başka rivâyete göre yüce Allah'ın kendi zatından haber vermesi şeklinde "(........): Mutlaka Biz, onu atacağız" ve yüce Allah'ın o mal sahibini (cehenneme) atacağı anlamında okumuştur. Ondan gelen bir diğer rivâyete göre: "( ölü ): Mutlaka onların hepsi atılacaktır" diye "ze{" harfi ötreli olarak, o arkadan çekiştiren ve yüzlerine karşı insanlarla alay eden kimseler, mal ve o malı toplayanların hepsinin (cehenneme atılacağı) kastedilmesi manasına okumuştur.

"O Hutame'ye"; Hutame: Allah'ın ateşidir. Ona bu ismin veriliş sebebi kendisine atılan herşeyi kırması, parçalaması, dükmesidir. Recez vezninde şair şöyle demiştir:

"Bizler sopa ile Mûsab'ı kırıp döktük

Kızsın diye burnunu kırdığımız gün."

O (Hutame), cehennemin altıncı tabakasıdır. Bunu el-Maverdi, el-Kelbi'den nakletmiştir. el-Kuşeyri'nin ondan naklettiğine göre ise el-Hucame cehennemin aşağı doğru inen basamaklarından ikinci derekedir. ed-Dahhâk dördüncü dereke olduğunu söylemiştir. İbn Zeyd o, cehennem isimlerinden bir isimdir, demiştir.