225

Allah “lağv” (kasıtsız) olan yeminlerinizden dolayı sizi hesaba çekmez. Fakat bilerek yaptığınız yeminleriniz yüzünden hesaba çeker. Allah çok mağfiret eden ve azâbını erteleyendir.

“Allah «Lağv» (kasıtsız) olan yeminlerinizden dolayı sizi hesaba çekmez. “

Lağv: Söz ve benzeri başka şeylerde hiçbir değer taşımayan ve bir mana ifade etmeyen boş lâf, demektir, “lağvu'l-yemin” ise yapılan yeminde bir anlam ifade etmeyen boş yemin manasınadır.

Yani, adam doğru zannıyla bir konuda yemin eder ve fakat iş aksi olarak meydana çıkar. İşte bu tür bir yeminde kasıt olmadığından buna boş yere yemin anlammda, “lağvu'l-yemin” ya da “yemin-i lağv” ismi verilir. Bu takdirde mana şöyle olur:

“Allah, herhangi birinizi boş yere yapmış olduğu yemin sebebiyle hesaba çekmez, cezâlarıdırmaz.”

İmâm-ı Şâfiî'ye göre yemin-i lağv; kişinin kasıtlı olmaksızın dilinin ahşa geldiği gibi yaptığı yemine denir. Meselâ: Hayır vallahi, öyle değil vallahi, evet öyledir vallahi... gibi.

“Fakat bilerek yaptığınız kasıtlı yeminleriniz yüzünden sizi -cezâlarıdırır- hesaba çeker.” içten isteyerek yalan yere yemin etmek karar ve kastıyla yaptığınız yeminleriniz yüzünden cezâlarıdırılacaksınız. Çünkü bu tür yapılan bir yeminde, yemin eden kimse, doğru olanın yemin ettiği şekil olmadığını, başka şey olduğunu bilerek ve isteyerek yemin etmektedir. İşte bu yemine, “ğamus yemin” diye ad verilir. Çünkü kişiyi cehennem ateşine daldırıp bırakan yemin budur.

İmâm-ı Şâfiî (rahmetüllahi aleyh) bu ayete dayanarak ğamus yemin için kefaretin vacip (farz) olduğuna hükmetmiştir. Çünkü kalbin kesbi (kazancı) demek, kesin karar ve kasıt demektir. Muaheze yani cezâlarıdırma ve hesaba çekme konusu burada bu âyette açıklanmamıştır. Bu konu Mâide Sûresinde ilgili âyette açıklanmıştır. Dolayısıyla orada yapılan bir açiklama aynen burada yapılmış bir açıklama manasında geçerli bir açıklama ve bir hükümdür.

Biz Hanefîler ise diyoruz ki; burada sözü edilen muaheze ya da hesaba çekilme olayı mutlak manadadır. Bu da zaten âhiret hayatını, cezâ yurdunu ilgilendirir, orada olacak bir husustur. Halbuki Mâide Sûresinde sözü edilen cezâ ise bu dünya ile kayıtlıdır, burada uygulanacak olan bir cezâdır. İşte bu bakımdan birinin ötekisin hamli doğru değildir, sahih olmaz.

“Allah çok mağfiret eden ve azâbını erteleyendir. “Yeminlerinizdeki yanılgılarınız sebebiyle sizi hesaba çekmeyecek olandır.