7

Erkekler için anne ile babanın ve yalanların geriye bıraktıklarından bir pay vardır. (Aynı şekilde) kâdirılar için de anne ile babanın ve yakınların geriye bıraktıklarından bir pay vardır. Az ya da çok olsun o maldan erkeğe de, kadına da farz kılınmış (belirlenmiş) bir pay vardır.

“Erkekler için anne ile babanın ve yakınların geriye bıraktıklarından bir pay vardır. Aynı şekilde kadınlar için de anne ile babanın ve yakınların geriye bıraktıklarından bir pay vardır” Bu âyette söz konusu edilen mirasçılar kendi yakınlık durumlarına göre mirastan hisse alacak olan akrabadır.

“Az ya da çok olsun, o maldan erkeğe de kadına da farz kılınmış (belirlenmiş) bir pay vardır.” Burada, (.......) kavli, (.......) kavlinden amilin tekranyla bedeldir. (.......) kavlindeki zamîr ise, (.......) kavline râcidir.

(.......) kelimesi mastar olarak ihtisas üzere mensûbdur. Çünkü bu, “Ben bir pay demek istiyorum, kasdediyorum.” manasmadır. (.......) kesinleşmiş bir pay, demektir. Onlar için mutlaka bunu yerine getirmeleri gerekir.

Rivâyete göre Evs b. Sabit bir cihat sırasında ölünce geride karısı Ümmü Kühha ile üç kız bıraktı. Amcasının iki oğlu bunlardan miraslarını alıp gizlediler, kendilerine vermediler. Çünkü bunlar câhiliye döneminde yetişen kimselerdi, câhiliye inancına göre kadınlara ve çocuklara miras bırakılmazdı. Gerekçe olarak da şöyle diyorlardı:

— Ancak ok kullarıabilen (eli silâh tutan) ile ganimet elde eden mirasçı olabilir. İşte bunun üzerine Ümmü Kühha, Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)e gelir ve bu durumdan dolayı şikayette bulunur. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) dâ kendisine:

— Dön git, ta ki bu konuda Allah emrini gönderene kadar bekleyeceğim, diye buyurdu. İşte bu âyet bununla ilgili olarak nâzil oldu. Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) iki amca çocuğuna şöyle haber gönderdi:

— Evs'e âit malı iki kişi arasında paylaştırmayın. Çünkü Allah, o maldan onların kâdirılarına ve kızlarına da pay vermiştir. Allah bu paylaşma konusunu tam olarak açıklayana kadar, durum açıklarınadı.

İşte bunun üzerine de “Allah size emreder.” âyeti nâzil oldu. Âyetin nâzil olması üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Ümmü Kühha'ya sekizde bir, kızlara da üçte bir olarak verdi. Kalan kısmı da iki amca oğluna verdi. Hafız İbn Hacer diyor ki; SaTebi bunu bu şekilde rivâyet etmiştir. Sonra da Beğavi herhangi bir isnada dayanmaksızın zikretmiştir. Bak. Haşiyetu'l-Keşşaf; 1/477.