10

De ki: “Hiç düşündünüz mü? Şayet bu Allah katından ise ve sizde onu inkâr etmişseniz, İsrâ'il oğullarından bir şâhit de bunun benzerini görüp inandığı hâlde siz yine de büyüklük taslamışsanız, şüphesiz Allah zalimler topluluğunu doğru yola iletmez.

“Bu” yani Kur'ân.

“İsrâ'il oğullarından bir şâhit” O, Cumhûr’a göre Abdullah b. Selâm'dır. Bu sebepten dolayı, bu âyet medenidir. Çünkü Abdullah b. Selâm’ın İslam'a girişi Medine'de olmuştur dendi.

Rivâyete göre o Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Medine'ye gelince, onun yüzüne baktı da onun yalancı yüzü olmadığını anladı ona şöyle dedi:

“Muhakkak ki ben, Sana ancak bir peygamberin bilebileceği üç şey soracağım. Kıyamet alâmetlerinin ilki hangisidir. Cennet halkının yediği ilk yiyecek hangisidir ve çocuk babasına ya da anasına niçin çeker?”

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu:

“Kıyamet alâmetlerini ilki onları (insanları) doğudan batıya doğru sevkeden bir ateştir. Cennet halkının yiyeceği ilk yiyecek balık ciğerinin kenarıdır. Çocuk ise erkeğin (babasının) suyu galip gelirse ona, kadının (anasının) suyu galip gelirse ona çeker.”

Bu cevaplar üzerine Abdullah b. Selâm:

“Senin Allah'ın hak peygamberi olduğuna şâhitlik ederim” dedi.

(.......) deki zamîr Kur'ân'a âittir.

Yani manaca “onun bir benzerini görüp inandığı hâlde” demektir. O da; tevhid vaad, tehdit ve sair hususlarda Kur'ân manalarına uygun düşen Tevrât'taki manalardır.

Mananın; “Eğer Allah katındansa ve bir şâhit de bunun bir benzerine, yani onun Allah katından olduğuna şâhitlik ettiği hâlde siz de onu inkâr ediyorsanız” , şeklinde olması mümkündür.

“İnandığı hâlde” şâhit inandığı hâlde “büyüklük tasladınız” ona îman hususunda büyüklük tasladınız. Şartın cevabı hazfedilmiştir. Takdiri: “Eğer Kur'ân Allah katından ise ve siz de bunu inkâr ediyorsanız (o zaman sizler) zalimler değil misiniz?” şeklindedir.

Hazfedilen bu manaya “Allah zalimler topluluğunu doğru yola iletmez.” Sözü delalet etmektedir. Birinci (.......) harfi (.......) kelimesini şart (.......) üzerine atfetmektedir.

(.......) deki (.......) kelimesini (.......) cümlesi üzerine atfetmektedir. Mana:

“De ki: bana haber verin. Eğer onu inkâr etmenize rağmen Kur'ân, Allah katından indirilmişse ve sizin ona karşı büyüklük taslamanıza ve sizin îman etmekten yüz çevirmenize rağmen îsrailoğullarının en bilgilisinin onun bir benzerinin inişine şehadeti ona imani bir araya gelirse, sizler, insanların en sapığı ve en zâlimi olmazmısınız?” şeklindedir.