4

Onu örtüp bürüdüğü zaman geceye,

Güneşi örttüğü ve ufukları karanlıklarda bıraktığı vakitte geceye.

Bu gibi şeylerde birinci (.......) ittifakla yemin içindir. Bazılarına göre ikinci (.......) da yemin içindir. Halîle göre ise, ikincisi atıf içindir. Çünkü birincinin tamamından önce yemin üzerine yemin getirilmesi câiz değildir. Görmüyor musun sen onun yerine atıf harfi oldukları hâlde (.......) harfini ya da (.......) yi getirdiğinde mana aynı hâli üzere kalmaktadır. (.......) da bu şekildedir.

“Onlar yemin içindir.” diyen kişi, “Eğer onlar atıf için obaydı iki farklı amilin mamulleri üzerine atıf olurdu.” , diyerek delil getirmektedir.

Çünkü mesela (.......) sözü yemin (.......) ryla mecrûrdur. (.......) ise mukadder bir fiil ile mensûbtur ki o da “yemin ederim “dir.

Eğer (.......) daki (.......) ı atıf için kılsaydın (.......) sözünde olduğu gibi (.......) üzerine cer olarak atfedilmiş olurdu. (.......) da (.......) üzerine nasb olarak atfedilmiş olurdu. Buna şöyle cevap verilmektedir:

Yemin (.......) ı, (.......) ve fiil makamındadır. Öyle ki onunla birlikte fiilin söylenmesi âciz değildir. Dolayısıyla o, sanki nasb ve cer eden amil olmuştur. Ve o, iki ameli olan tek bir amil olmuştur. İki ameli olan her amilin tek bir atıfta iki mamulüne atfedilmesi ittifakla câizdir.

Mesala (.......) cümlesinde her ikisinin de amili olan (.......) nin makamına geçtiği için (.......) ile ref ve nasb edersin. Burada da böyledir.