137

Sizden önce de, Allah'ın kanunlaştırdığı {nice olaylar gelip geçmiştir.} ”Sünen" olaylar, demektir. Allahü teâlâ, sizden önceki zamanlarda yaşayan yalaniayıcı milletlere de bazı olaylar yaşatıp, hikmetinin gereği olarak onlara, takip edecekleri yollan göstermiştir. Burada amaç, Allahü teâlâ'nın, geçmişteki yalaniayıcı milletlere lâyık gördüğü, kökünü silme ve helâk etme muameleleridir.

Eğer bunda şüpheniz varsa,

yeryüzünü dolaşın da, yalanlayıcıların sonunun nasıl olduğunu görün. Buradaki ”dolaşın"dan kasıt, yürüyerek yolculuğa çıkmak değildir. Bir takım gözlemler yaparak onların durumlarını öğrenin demektir. Gözlem yaparak öğrenmenin etkisi, işitmenin etkisinden daha güçlüdür. Nitekim ”haberi işitmek, gözle görmek gibi olamaz" denmiştir. Bir beyitte de:

İzlerimiz bizi gösterir.

Bizden sonra izlerimize bakın denmiştir. Onun için, geçmişte yaşayan enbiya ve evliyanın hayatına bakın. Onların hayatını gözleyerek kendinize çeki düzen verin.