21

Allah'ın gözetilmesini istediği, gözetmekle emrettiği

şeyleri gözetirler. Bu âyet, bir takım konuları içermektedir:

1- Sıla-i rahim: Bu hüküm, ister mahrem olsun, ister olmasın, ister vâris olsun, isterse olmasın, tüm akrabaları içerir. Sahih olan görüş budur. Bilinmelidir ki, akrabayı ziyaret edip gözetmek farz, onlarla ilgiyi kesmek ise haramdır. Sıla-i rahim'in anlamı, ziyaret etmek ve hediye vermek suretiyle onlarla ilgilenmek, sözle ve fiille onlara yardımcı olmak ve onları unutmamaktır. Bunun en düşük seviyesi selâm vermek ve selâm göndermektir. Sıla-i rahim için şer'an belirlenmiş bir süre yoktur. Bu konuda örf ve âdete itibar edilir. Sıla-i rahim, ömrün uzamasına ve rızkın artmasına sebep olur. Ana ve babaya itaatsizlik türünden bir sıla-i rahime riayetsizliğin sonuçları hızla gerçekleşir. Anaya babaya itaatsizlik edene genelde mühlet verilmez, hemen cezaları verilir. Melekler, aralarında akrabalarına ilgiyi kesenlerin bulunduğu bir topluma rahmetle inmezler.

2- Peygamberlerin hepsine iman: Bazı sapıkların: ”Bir kısmına iman ederiz, bir kısmına inanmayız" (Nisa: 150) demeleri, Allah'ın gözetilmesini istediği şeyi terketmek, kesmektir.

3- Müminlerle irtibatlı olmak: Çünkü bir kimsenin mümin kardeşlerini, tarikat ihvanını ve salihleri, komşularını, akrabalarını, dostlarını ziyaret etmesi, onlara karşı ikram ve iyilikte bulunması güçlü bir müstehaptır. Onların gözetilmesi, hallerine ve mevkilerine göre farklılıklar gösterir. Ziyaretçinin ziyareti, ziyaret edilenlerin hoşlanmadıkları bir şekilde olmamalıdır. Kardeşinin, kendisini ziyaret etmesini ve yanında kalmasını istediğini biliyorsa, daha sık ziyaret etmeli ve yanında daha çok kalmalıdır. Ama onun ibadet veya başka şeylerle meşgul olduğunu, ya da yalnızlığı sevdiğini bilirse, onu işinden alıkoymamak için ziyareti azaltmalıdır. Hasta ziyaretinde de durum aynıdır. Hasta onunla birlik olup yalnızlığını gidermek istemiyorsa, yanında uzun süre kalmamalıdır.

Müslümanlarla karşılaşıldığında, musafaha yapmak da, onları gözetmek türündendir. Mûsafaha ile birlikte güler yüzlü olmak, bağışlanması için duâ etmek gibi şeyler de müstehaptır.

4- Tüm yaratıkların hukukuna riayet: Hatta kedinin ve tavuğun hakkını gözetmek de bu konuya dahildir. Rivayet edildiğine göre, bir kediyi hapsedip ölünceye kadar aç bırakan bir kadın azaba uğramış, papucuyla susayan bir köpeğe su verdiği için de bir başka kadın yüce Allah'ın bağışına ve merhametine nail olmuştur.

Üveys el-Karânî yiyecek ve giyeceğini çöplükten temin ederdi. Bir gün ona, çöplükte bir köpek havladı. Üveys: ”Sen önündekini ye, ben de önümdekini yiyeyim. Bana havlama. Eğer ben sıratı geçersem, senden daha hayırlıyım. Geçemezsem sen daha hayırlısın dedi. Nitekim bir deyimde: ”Nice hayvan var ki, binicisinden daha hayırlıdır," denilmiştir.

Rablerinden yani genel olarak O'nun tehdidinden

çekinirler, kötü hesaptan korkarlar. Hesaba çekilmeden önce kendilerini hesaba çekerler.