9

De ki,: 'Gerçekten siz yeri iki günde yaratanı yeryüzünün varlık âlemine gelmesini takdir edeni, bir başka ifadeyle yeryüzü varlık âleminde yer alacak diye hüküm vereni

inkâr edip O'na ortaklar mı koşuyorsunuz? Bu ifade onların inkârlarını hoş görmeme ve çirkin olduğunu vurgulamadır. Fiilin başındaki ”lâm" harfi hoş görmemeyi pekiştirme ifade etmektedir.

"İki gün" ifadesi Aynıı'l-Maânîye göre yavaş ve teenni ile hareket etmeyi öğretme amacı gütmektedir. Bunun yanında yaratılmış olan nesnelerin zayıf olabilecekleri yolundaki şüpheyi gidermeyi de amaçlamaktadır. Bu yaratılan şeyler, yokluktan varlık âlemine çıktıkları esnada meleklerin, bunların haber verilmesi esnasında da kulların ibret alması içindir. Oysa bütün mahlûkatı hiç süre geçmeksizin bir anda yaratması mümkündür.

"Ortak koşma" fiili, inkâr etme fiiline atfedilmekte, aynı azarlama ve hoşgörmeme hükmüne dahil edilmektedir. ”Endâd' (ortaklar) kelimesinin çoğul yapılması gerçek hayattaki durum böyle olduğu içindir. Yoksa Allahü teâlâ'nın kınamasının sebebi ortakların birden çok olması dolayısıyla olduğundan değildir. ”O'na ortaklar mı koşuyorsunuz?" ifadesi Allah'a ilâhlardan birtakım ortaklar, benzerler vasfediyorsunuz. Oysa O'nun ortaklar bir yana bir tek ortağı bile yoktur, demek olur.

Allahü teâlâ Peygamberine (sallallahü aleyhi ve sellem) müşriklerin yaptıklarını iki noktadan hoş görmemesini emretmektedir:

Birincisi, Allahü teâlâ'nın zâtını ve sıfatlarını tanımamaları sebebiyle inkâr etmeleridir. Nitekim onlar Allah'ı bir cisim gibi tasavvur ederek, karısı ve çocuğu olduğunu söyleyerek, ölüleri diriltemeyeceğini, insanlardan peygamber göndermeyeceğini ifade ederek inkâr etmişlerdir.

İkincisi, Allahü teâlâ'nın ortakları ve benzerleri olduğunu söylemişlerdir. Ayette önce Allah'ın inkâr edilip, daha sonra O'na ortaklar koşmaya çalışmak bir çelişkidir. Aynı şekilde birinin diğerine zorunlu olarak atfedilmesi de aykırıdır.

O, yeryüzünü iki günde yaratan azîmü'ş-şân

âlemlerin Rabbidir.' Sadece yeryüzünün değil, bütün varlıkların yaratıcısı ve idare edicisidir. O halde yamuklarının içinde en değersizi nasıl olur da O'nun ortağı ve eşi olabilir?