163

«Hepinizin ilâhı bir tek ilâhtır. Ondan başka hiçbir ilâh yoktur. O hem rahmandır, hem rahimdir.»

Bu âyetin iniş sebebi şöyledir: Mekkeli müşrikler elleriyle yaptıkları üç yüz altmış puta ilâh diye tapıyorlardı. Allah bu âyeti indirerek onların tapmakta olduğu putların batıl olduğunu ve hiçbir zaman ilâh olamayacaklarını beyan edip buyurdu ki: «Putlara ilâh diye tapanlar bilesiniz ki, tapmakta olduklarınızın hepsi batıldır. Onların hiç biri ilâh değildir. Sizin ilâhınız birdir. Onun şeriki ve ortağı yoktur.

Bazı bilginler bu âyetin Mecusîler (ateşe tapanlar) hakkında nazil olduğunu söylemişlerdir. Ateşe tapanların bir koluna «Maniye» denir ki, reislerine izafetle bu ismi almışlardır. Reisleri onlara demiştir ki: Yaratılan şeylerin hepsi çifttir. Bunlar da birbirlerine zıttırlar. Gecenin gündüze, iyinin kötüye, hayrın şerre zıt oluşu gibi, iyiyi, hayrı, nuru yaratan; kötülüğü, karanlığı, şerri yaratmaz.. Zira nur ile karanlık, iyi ile kötü, bir yerde toplanmaz. Bundan da anlaşılıyor ki, yaratıcı ikidir. Biri hayrı, nuru, iyiyi yaratır, diğeri de kötülüğü, karanlığı ve şerri yaratır.

Yüce Allah onun bu sözünü reddetmek için bu âyeti indirip buyurdu ki: Sizin ilâhınız birdir. Bütün mevcudatın halikı ve mâliki O'dur. O'ndan başka ilâh yoktur.

«Lâilâhe illallah» sözü iki kelimedir. Bunlardan biri Allah'tan başka ilâh olmadığına, ilâh diye tapılanların hiçbirinin ulûhiyete lâyık bulunmadığına delâlet eder. Diğeri de ulûhiyeti Allahü teâlâ'ya isnat eder ki, ulûhiyete ve rubûbiyete lâyık ancak Yüce Allah olduğuna işaret eder. Allahü teâlâ bu âyet-i celilede kendi vahdâniyyetini ve rubûbiyetini bildirmektedir. Müşrikler bunu inkâr etmişler, Allah'ın bir olduğuna dair Peygamberimizden delil istemişlerdir.