12

«Karılarınızın çocukları yoksa geriye bıraktıklarının yansı sizindir. Eğer çocukları varsa bıraktıklarının dörtte biri sizindir. Bunlar yaptıkları vasiyet ve borçtan ödendikten sonradır.»

Yüce Allah, bu âyeti celilede erkek ile kadının ve akrabalık yoluyle varis olacakların mirastaki hisselerini beyan ediyor. Evli olduğu halde ölen kadının çocukları yoksa terekesinin yarısı kocasınındır. Geri kalan yarısı da akrabasından yakınlarına aittir. Şayet ölen kadının çocuğu varsa, kocasına terekesinin dörtte biri düşer. Yani kocası mirasın ancak dörtte birini alabilir. Geri kalan ise çocuklarınındur. Ancak bu taksim ölen kişinin vasiyeti yerine getirildikten ve borcu ödendikten sonra yapılır. Yukarda da belirtildiği gibi, mevtanın borcu ödenmeden ve vasiyeti yerine getirilmeden taksim yapılmaz. Âyetin devamında Allahü teâlâ kadınların, kocalarının mirasından ne kadar hak alacaklarını beyan ederek şöyle buyurmuştur:

«Sizin çocuğunuz yoksa bıraktıklarınızın dörtte biri kadınlarınızındır. Şayet çocuğunuz varsa bıraktıklarınızın sekizde biri onlarındır. Ancak bu, yaptığınız vasiyet ve borç ödendikten sonradır.»

Ölen erkeğin çocuğu yoksa, bırakmış olduğunun dörtte biri hanımınmdır. Şayet çocuğu varsa terekesinin sekizde biri hanımınındır. Geri kalanı da çocuklarınındır. Bu taksimat, yukarda da belirtildiği gibi, ölen kişinin vasiyeti yerine getirilip, borcu ödendikten sonra yapılır. Yine âyetin devamında:

«Eğer mirası aranan erkek veya kadın çocuğu ve babası olmayan bir kimse olur da, onun erkek veya kız kardeşi bulunursa bunlardan herbirine altıda birer düşer. Şayet onlar ikiden çoksalar zarara uğratılmaksızın üçte birine ortak olurlar. Bunlar, yaptıkları vasiyet ve borcu ödendikten sonradır, bunlar, Allah'tan bir vasiyet ve emirdir. Allah her geyi hakkıyla bilindir ve Halimdir.»

Ölen erkek veya kadının mirasını alacak çocuğu veya babası olmazsa, buna mukabil erkek veya kız kardeşi olursa, bunların her biri ölenin mirasından altıda bir hisse alırlar. Şayet bu kardeşler ikiden fazla iseler mirasın üçte birine ortak olurlar. Aldıkları mirası erkek, kız ayrımı yapılmadan eşit şekilde taksim ederler. Geri kalan üçte iki de ölen kişinin amcasınındır. Bu taksimat ölen kişinin vasiyeti yerine getirilip, borcu ödendikten sonra yapılır. Şayet ölenin borcu mirasından ödenmez ve vasiyeti yerine getirilmezse, vârisler Allah katında sorumludur. Bunlar, Allahü teâlâ'dan bir vasiyet ve bir emirdir. Yüce Allah, Alimdir, kullarının şanına lâyık olanı bilir ve ona göre emreder. Halimdir, emrine muhalefet edenlerin cezalarını hemen vermez, tevbe edip, nadim olmaları için onlara mühlet verir.