176

«Senden fetva isterler, de ki: "Size ikinci dereceden mirasçılar hakkında fetvayı Allah veriyor. Çocuğu olmayıp bir kız kardeşi bulunan kimse ölürse, bıraktığının yarısı kız kardeşe kalır. Fakat kız kardeşinin çocuğu yoksa, kendisi ona tamamen vâris olur. Eğer kız kardeş kalmışsa, bıraktığının üçte ikisi onlaradır. Erkek, kadın, karışık kardeşlerse, erkeğe, iki dişinin hissesi kadar pay vardır. Doğru yoldan saparsınız diye Allah size açıklıyor." Allah her şeyi hakkıyla bilendir.»

Bu âyet-i celîle Cabir İbni Abdullah hakkında nazil olmuştur: Cabir Peygamberimiz (sallallahü aleyhi ve sellem)'e gelerek «Yâ Resûlallah benim bir kız kardeşim var, onun mirasından bana ne kadar düşer» diye sorar. Bunun üzerine Allahü teâlâ yukardaki âyeti inzal ederek kardeşler arasındaki mirası, diğer bir ifade ile kelâle hakkındaki mirası beyan etmiş ve şöyle buyurmuştur: «Yâ Muhammed, senden fetva isterler, de ki: Size ikinci dereceden mirasçılar hakkında fetvayı Allah veriyor.» Çocuğu olmayıp bir kız kardeşi bulunan kimse ölürse, bıraktığının yarısı kız kardeşe kalır. Fakat kız kardeşinin çocuğu yoksa, kendisi ona tamamen vâris olur. Eğer kizkardeş kalmışsa, bıraktığının üçte ikisi onlarındır. Erkek, kadın, karışık kardeşlerse, erkeğe, iki dişinin hissesi kadar pay vardır. Doğru yoldan saparsınız diye Allah size açıklıyor. «Allah her şeyi hakkıyla bilendir.»

Ayette geçen «kelâle», anası-babası ve evlâtları olmayıp, mirasına yakın akrabalarının vâris olduğu kimselerdir. Anası - babası ve çocukları olmayan birisi ölürse, onun mirasının yarısı kız kardeşine düşer. Yani hayatta sadece bir kız kardeşi varsa terekesinin yarısı ona düşer. Diğer yarısı da başka akrabaları varsa onlara düşer. Başka yakın akrabaları yoksa o da kız kardeşine aittir. İmam-ı A'zam'a göre hüküm böyledir. İmam-ı Şafii'ye göre, mirasın yarısı kız kardeşe düşer, geri kalan yarısı da yakın akrabalar varsa onlara, yoksa Beytü'l-Mâl'e, yani devlet hazinesine kalır. Eğer ölen kız kardeş olursa, ölenin bir erkek kardeşinden başka da mirasçısı yoksa, mirasın tamamını o alır. Yani ölen kızın mirasının tamamını erkek kardeşi alır. Ölen erkeğin iki veya ikiden fazla kız kardeşi bulunması hâlinde mirasının üçte ikisi onlarındır. Geri kalan biri de yakın akrabalarınındır. Şayet yakın akrabası yoksa o da, kız kardeşlerinindir. Eğer vârisler erkek ve kız kardeş olurlarsa, erkek için iki, kız için bir hisse vardır. Yani erkek, kızın iki katı miras alır. Şöyle ki: Ölenin bir kız ve bir de erkek kardeşi olması hâlinde mirasının üçte ikisi erkek kardeşe, üçte biri de kız kardeşe düşer. Şayet kızlar iki, erkek bir tane olursa mirasın dörtte ikisi erkeğindir, geri kalan iki hisse de kızlarındır.

Allahü teâlâ bu hükümleri doğru yoldan ayrılmamanız ve sapıklığa düşmemeniz için size açıklamıştır. Allah her şeyi hakkıyla bilendir. O, hüküm ve hikmet sahibidir.