233

Valideler evlâdlarını emziğin tamamlanmasını istiyenler için iki bütün yıl emzirirler, evlâd kendisinin olana da emzirenlerin yiyecekleri, giyecekleri lâyıkiyle borc, maamafih herkes ancak vüsuna göre mükellef olur, ne yavrısiyle bir ana, ne de yavrısiyle bir baba ızrar edilmesin, varise düşen de aynı borc, eğer baba ve ana biribirlerinin müşavere ve rizalariyle memeden kesmek isterlerse kendilerine günah yok, ve şayed çocuklarınızı başkalarına emzirtmek isterseniz vereceğinizi güzel güzel verdikten sonra yine size günah yok, bununla beraber Allahdan korkun ve bilin ki, Allah her ne yaparsanız görür, basîrdır

(........) Menkûha olsun mutallâka olsun bütün valideler (........) evlâdlarını tam iki sene emzirirler, emzirmeleri lâzım gelir, hükmi ilâhîde validelerin şanı budur. Bu hüküm (........) emzirmeyi itmam etmek istiyen içindir. Binaenaleyh tam iki sene müddeti irda a'zamî olup âyette beyan olunacağı üzere tenkısı caizdir. (........) mevlûdünleh yani çocuk kendisi için doğmuş ve onun vilâdetine ıllet ve nesebine malik bulunmuş olan baba üzerine de (........) o validelerin ücretleri olmak üzere rızkları ve kisveleri vacibdir. Fakat alel'ıtlak değil (........) kadri ma'ruf ile yani babanın vüs'atine göre tarafeynin hal-ü şaniyle mütenasib olarak bir hâkimin muvafık görebileceği mıkdarda vacibdir. Çünkü (........) hiç bir kimse vüs'unden başkasiyle mükellef olmaz, teklifi malâyütak mümkin olsa da yapılmaz (........) -İbn-i Kesir, Nâfi'den Verş, Yakub kıraetlerinde «ra» nın şeddesi ve zammiyle, Ebucafer kıraetinde şeddesiz «ra» nın sükûniyle Aşerenin mütebakisinde «ra»nın şeddesi ve fethiyle okunur ki, müşeddedlerde (........) dan ve müfaale babından malûm veya meçhul nehyi hazır, sâkinde (........) den nehyi meçhuldür. (........) ne çocuğu yüzünden valide ne de çocuğu yüzünden peder ızrara kalkışılmaz, ızrara kalkışmasın, ızrara kalkışılmasın, hiç birine zarar verilmesin. (........) Baba berhayat ise rızk ve kisve böyle, vefatı takdirinde (........) varis üzerine de onun gibidir.- Bu varis ya babanın varisi veya çocuğun varisidir.

Evvelâ vefat eden babasına varis olan sabiye mikdarı kâfi mal kalmış ise o rızk-u nefaka ona, kalmadığı ve başka cihetten malı da olmadığı takdirde de o sabiye o sırada varis olabilecek mevkide bulunan zi rahimi mahrem karîbine veya asabasına vacib olur. (........) imdi ana ile baba iki seneden evvel memeden kesmek isterlerse (........) ikisinin bir müşavere edib rıza göstermeleri şartıle (........) ikisine de bunda bir günah yoktur. - Ana ile baba beraber müşavere ederlerken her halde yavrılarının menfeatini gözetirler. Böyle ikisinin re'y-ü ictihadı birleşib de riza gösterdiler mi artık hata ihtimali pek az olur. Olsa bile hüsni niyyetle ehlinden ve yerinde vaki olan ictihad da hatâ ma'füvdür. Fakat müşavere etmezler veya birinin rızası olmadan yapılmış ise günah olur. İşte balâda (........) bu müşaverede kesmeye razı olmıyanlardır.

Ey babalar! (........) bir de siz evlâdınızı süt ana tutub emzirtmek isterseniz (........) vermek istediğiniz ücreti veya İbn-i Kesir kıraetinde medsiz (........) okunduğuna göre -ihsanı, orfe muvafık ve şer'an müstahsen bir surette güzelce teslim ettiğiniz takdirde size bir günah yoktur.- Demek ki, baba çocuğuna süt ana tutub valideyi emzirmekten menedebilecektir. Fakat süt anayı memnun etmelidir ki, çocuğa iyi baksın. Dikkat ediniz (........) ve Allahdan korkunuz (........) ve biliniz ki, (........) her ne yaparsanız Allah ona muhakkak agâhtır. Binaenaleyh size ona göre mücazat veya mükâfat eder. Ahkamı nikâh talâka, talâk, ıddete ve neticei nikâh olan vilâdet, rıda' ve nefakaya, nefaka da (........) fıkrasında vefata ve nihayet ahkâmı Uhreviyeye müntehi olmakla şimdi de ıddeti vefatın ve bu münasebetle yeniden bazı azab ve ahkâmı nikâhın beyanı için buyuruluyor ki, (........)

(........)

Malûmya bu doğuşun bir de ölümü vardır.