6

Yerde hiç bir debelenen de yoktur ki, rızkı Allah’a âid olmasın, o onun karar ettiği yeri de bilir, emanet bulunduğu yeri de, hepsi açık bir kitabdadır

(.........) Yerde hiç bir dabbe: ya'ni debrenen hiç bir hayvan yoktur ki, (.........) her halde rızkı Allah üzerine olmasın. Burada (.........) tavsıfi tahsıs için değil, dabbe dört ayaklılardan ıbaret zannedilmesin diye bütün hayvanata ta'mim içindir ki, insan da bu cümledendir. -

Ya'ni gerek insan gerek sâire her hayvanın rızkı, kuvveti, gıdası, bütün esbabı maişeti Allah’a âiddir, ondandır, halk cihetiyle de ondan, iysal cihetiyle de ondandır. Tabiî veya iradî surette vusulü onun tekellüfü tahtindedir. Gerçi yaşatmak istemediği vakıt kesiverir ve o kesince kimsenin vermesine imkân ve ihtimal yoktur. Fakat yaşatmak istediği müddetçe de bütün âlem mâni ' olmağa çalışsa yine göndereceği rızkı gönderir (.........) ve her birinin müstekarrını ve müstevdaını bilir. - Karar ettiği yeri de bilir, emanet bulunduğu yeri de, sulbi de bilir rahimi de, yatağını da bilir, öleceği yeri veya vaktı da, hep bunları bilir ve ona göre rızkını verir (.........) hepsi bir kitabi mübindedir. - Bütün o dabbeler, rızkları, müstekarları ve müstevda'ları takdir olunub levhı mahfuza yazılmış, ılmullahdan sahai halka izhar olunmuştur ki, bu kitabı görebilen Melekler, o yazıyı açıktan açığa okur anlarlar. İşte Allah’ın ılmi, kudreti böyle vasi' ve fazl-ü rububiyyeti böyle şamildir. Binaenaleyh insan rızkını Allahdan istemeli ve rızk için değil Allah için çalışmalıdır. Rızk mes'elesi o kadar endişe edilecek bir şey değildir. Ve Allahdan başkasına rızk ümid etmek bîhudedir.