23

Hem varmışızdır da her ne amel işledilerse onu bir hebâi mensûre çevirmişizdir

(.......) Hem varmışızdır (.......) amel denecek, ya'ni hayır kabilinden her ne yapmışlarsa da (.......) onu bir hebai mensûre çevirmişizdir. Heder etmişizdir.

HEBA, bir pencereden Güneşin zıyası vurduğu zaman içinde uçuştuğu görünen tozdur. MENSÛR, saçılmış demektir. Zaten dağınık demek olan hebâyı bir de bu suretle tavsif, onu bir daha saçılmış olarak tasvirdir ki, hiç görülmez olur. Burada bir istiarei temsiliyye vardır. Şöyle ki, bütün amelleriyle halleri, ısyan etmiş ve binaenaleyh hukümetleri tarafından varılıb bütün tutamakları parçalanarak dağıdılıb ifna edilmiş bir kavmin haline benzetilmiştir.

Yâhud kudum kasıddan mecaz olduğu gibi büsbütün heder edilmiş hiçe indirilmiş olan amelleri de kendisinden maksud olan gayeden uzak kalmak ve bir hedefe dizilmeleri kabil olmamak i'tibarıyle bir hebâi mensûre benzetilerek teşhibi müfred suretiyle ayrı ayrı birer istiare yapılmıştır.

Ya'ni o mücrimlerin müsafire bakmak, akribayı gözetmek, biçarelere yardım etmek, insanlığa yarar bir iş yapmak gibi ba'zı amelleri varsa bile o küfr-ü tuğyanları yüzünden hepsi heder olmuştur. Hiç birinin hayrını göremezler. Öyle mücrimler değil,