10

Hem ona üstünden ağır baskılar yaptı ve onda bereketler husule getirdi, ve onda azıklarını takdir buyurdu, araştıranlar için bir düzeye dört gün içinde

(.......) hem onda üstünden baskılar yaptı - dağlar, kışrı Arzı tabanına çiviler gibi kazıklar, bu (.......) istînafiyyedir, (.......) ye atıf değildir, çünkü fasıl vardır. (.......) ve onda bereketler husule getirdi - Arzda hayr-ü hayata salih şeyler, sular, ma'denler, nüşû ü nemâ kuvvetleriyle nebatat ve hayvanat gibi feyz-u bereket menabiı yetiştirdi (.......) ve onda azıklarını da takdir buyurdu - ya'ni nebatat ve hayvanatın yaşamak için muhtac oldukları yağmur ve sair hasılatı da mıkdar ve kemmiyyetleriyle ta'yin buyurup Arzda biçimine koydu (.......) dört gün içinde - ya'ni bütün bunları dört gün içinde yaptı. Yahud dört gün içinde olarak yaptı. Evvelki iki de içinde dahil olmak üzere dört, ki, bunda da gösterdiğimiz vechile öbirleri gibi iki ma'nâ vardır. Birisi, meadinin ve dağların halkı nevbeti, biri de nebatat ve hayvanatın halkı nevbeti ki, iki evvelki ile dört olur. Birisi de (.......) dan hal olmasıdır ki, fusuli erbaayı göstermiş olur, bu surette evvelki iki gün burada dahil olmuş bulunur. Fehmi âcizâneme göre burada bu ma'nâ

obirinden daha zâhir ve nazmın siyakına daha mülâyimdir. Çünkü Arzın berekât ve akvaâtı her sene bu dört mevsim içinde yetişir, kemmiyyet ve mıkdarıyle biçimini bunlar içinde alır, bu haysiyyetle (.......) nin (.......) ve (.......) fiıllerine teallûku dahi ayni ma'nâyı ifâde edebilir ve bu ma'nâca şu kayid de vâzıh olur (.......) bütün araştıranlar için müsavî olmak üzere - dört gün, zira her yerde rızk istiyenlerin hepsinin rızkı bu dört mevsim içinde yetişir, rızıklar müsavî olmazsa da günler müsavîdir. Dört mevsim hepsi için dörttür. Burada (.......) ye müteallık olmamak ve mes'eleyi soranlar ma'nâsına olmak da melhuzdur.

Bu dört günü evvelki ikiye zamm ile mecmuunu altı olmak üzere tefsiri muvafık görmüyorlar, zira bu surette Semanın zikr olunacak iki güniyle günlerin mecmuu sekize bâliğ olur. Halbuki bir çok âyetlerde (.......) buyurulmuş olmakla bu günler o altı günün beyanı olduğuna göre onu tecavüz etmemek lâzım gelir. Bu ciheti Sûre-i «A'raf» ta (.......) âyetine bak.