2

Sen rabbının ni'meti ile, mecnun değilsin

(.......) sen rabbının ni'meti sayesinde (veya ni'meti hakkı için) mecnun değilsin - bu ve ma'tufları kasemin cevabıdır. (.......) de (.......) sıla veya kasem için olabilir.

Ebû Hayyan nefide daha ziyade kuvvet ifade etmek üzere cümle-i mu'terıza halinde kasem için olmasını zâhir görmüştür. İbn-i Atıyye de «sen bihamdillah sabih fazîletsin demek kabîlinden bihamdillah gibi cümle-i mu'terıza olduğunu söylemiştir.

Zemahşerî ise menfiy olan habere te'allukiyle «sen rabbinin ni'metiyle akılsin» demek kabîlinden cünunun nefyi, aklın isbatında müsavî olmak üzere ni'meti ilâhiyyenin teallukunu ifade ettiğini ve yâhud zarfı müstekarr olarak (.......) den hal olmasını söylemiştir. Ni'metten murad da nübüvvet ve levazimi olan akıl ve şehamet ve hüsni ahlâk ve fazîlet ve dünyevî uhrevî sebebi saadet olan mevhubatı rabbaniyyedir. Hasılı ma'na:

Zatı Muhammedîye ilk vahyin nüzulü ile nübüvvet ve risaletin başlaması üzerine Mekke küffarının hased ve adavet ve şaşkınlıkla nisbet etmeğe kalkıştıkları mecnunluk ve sapıklık şâibelerinin kendisinden uzak, bil'akis onun akl-ü şehamet ve istikamet-ü fazîletle mümtaz olduğunu ve bütün bunlar onu terbiye edip yetiştirerek nübüvvet ve risalete mazher eden rabbı Allahü teâlânın in'amı cümlesinden olup bu yüzden göreceği ezâlara ve çekeceği zahmetlere mukabil ileride minnetsiz ve tükenmez ecr ü ni'metlere nâil olmak üzere bulunduğunu beyan va'dile nefsi nefîsi Muhammedîyi tebri'e ve tezkiye ile takviye ve bu suretle tebliğatı ilâhiyyeyi bütün âlemîne iysale sevktır.