6

Yiyecekleri yok ancak bir darî'

(.......) Ta

yukarılarda zakkum, Sûre-i Hâkkada da hasr ile (.......) geçmiş idi - Onun için burada da darîi gıslîn veya zakkum ile ayni şey olmak üzere (.......) ateşten bir ağaç diye tefsîr edenler varsa da hasır başka başka sınıflara nazaran olarak her birinin başka bir manada olması da kabildir. Bu babda bir kaç ma'na beyan etmişlerdir. Tefsiri Razîde Hasenden bir rivayette «elîmün mülimün, semîun müsmi-un, bedîun» ma'nasına olduğu gibi «dariun de mudarriun» ma'nesına olur. Tenâvülünde sertliği, acılığı, yakıcılığı ile onları zillet-ü tedarrua mecbur eden bir şeyden başka taam yok demektir.

Saniyen; ekser müfessirîn demişlerdir ki, Darî', şibrıkın kurusudur. Şibrık bir nevi' dikendir ki, yaş iken onu deve yer, koruyunca kaçınır, semmi katildir. İbn-i Cerîr der ki, Arabda darî', şibrık denilen bir nebattır ki, kuruduğu zaman ehli Hicaz darî namını verirler. Sairleri şibrık derler. Bir zehirdir. Ikrimeden rivayetinde: Yere yapışık dikenli bir ağaçtır ki, baharın Kureyş ona şibrık derler, kuruyup çöp olduğu zaman da darî' derler. Ebû Hayyanın nakillerine göre darî' şibrıktır ki, fena bir mer'adır. Üzerinde yayılan hayvan ne yağ bağlar ne et. İbn-i Azzarei Hüzelînin şu beyti ondandır:

Ebû Züeyb de şöyle demiştir.

Ba'zı lügaviyyîn, arfec kurusunun kırıntısı demiş. Zeccac, avsec gibi bir ot demiş, Halil de yeşil ve gayet

fena kokulu bir ottur ki, deniz atar demiştir. Kamusta bu ma'nalardan başka hurma ağacının dikenine ve bulanık müteaffin sularda ve uruku Arza vasıl olmayıp su içinde olur bir ota dahi denildiği de kayd etmiştir. Ki, bu ot (.......) sûresinde (.......) de beyan olunduğu üzere türbün ve ma'den kömürlerinin menşei olan nebatatı haleviyyeden demek olur. Demek ki, Arabcada darî' insanın değil hayvanın bile yemesi kabil olmıyan dikenli, sert veya yumuşak olsa da gayet fena kokulu zehir, zenberek bir kaç türlü dikene ve nebata ıtlak olunurmuş. Şu halde burada bunlardan herhangi birinin hususıyyeti değil, yenilip yutulmak ihtimali olmıyan elîm bir şey olması vasfı, maksud olmalıdır. Bu ma'na denildiği gibi bir daraat ve zillet ile sızlandırmak mefhumunu îyma eden darî' lâfzîyle ifade edilmiş