FECR

Bu Fecir sûresi mekkîdir. Ebû hayyan Bahirde mekkî olması Cumhûr kavli olup Âliy İbn-i Talhanın medenî dediğini de kaydeylemiştir.

Âyetleri - Hicazîde otuz iki, Küfî ve Şamîde otuz, Basrîde yirmi dokuzdur.

Fasılası - (.......) harfleridir.

(.......) fasılalarında (.......) redîf olduğundan asıl fasıla harfi (.......) sayılmıştır.

1

Kasem olsun ki, fecre

(.......) Bu Sûrenin evvelinde kasem ile bir takım şeylere nazarı dikkat celb olunmuştur ki, bunlar âlemdeki inkılâbata delâlet eyliyen ve insanı zulmetten nura, kederden sürura götüren ve bu suretle kendilerinden evvel kendilerini ihdas eden Halık tealânın rububiyyetini iş'ar eyliyen zaman hâdiseleridir. Bunların ta'rif ve tenkirlerine, ve «lâm» larındaki ahid veya cins veya istığrak ihtimalleri ı'tibariyle derecei şumüllerine ve ta'yin ve tefsirlerine dair müfessirînin bir çok sözleri ve rivayetleri vardır.

Fecir, ma'lûm ki, gece karanlığının çatladığı sabahın ilk beyazıdır ki, lisanımızda şafak atması tan sökmesi ta'bir olunur * Evvel olan amûdîsine fecri kâzib, üfkîsine fecri sadık tesmiye olunur. Kâzibine şer'an savm, salât hukmü tealluk etmez, mu'teber olan sadıkıdır. Bu suretle fecir, cihanın zulmetten nura geçmek üzere gülümsediği en neş'eli, mes'ud bir demidir. Bu i'tibar ile lâmı cins olarak (.......) gibi cinsi fecre kasem şübhesiz ki, ma'nalıdır. Bir çoklarının da kavli budur. Bununla beraber ba'zı sabahların daha ziyade hususıyyetleri bulunduğunda da şübhe yoktur. Bu i'tibar ile de lâmi ahd olarak Cuma, Bayram gibi eyyamı mubarekeden birinin fecri mülâhaza olunabilir. Bu surette en mütebadiri Mücahidden merviy olduğu üzere, Kurban bayramı gününün fecri olmaktır ki, Zilhıccenin onuncu günüdür. Evvelki buna dahi şâmil olursa da bunda daha ziyade bir hususıyyet ve cem'iyyet ile sürura işaret vardır. Şu da buna karîne gibidir: