4

İner peyderpey melâike ve ruh onda, izniyle rablarının her bir emirden

(.......)Fi'li muzari' aslı tetenezzülüdür.

Ya'ni iner de iner: peyderpey iner (.......) Melekler (.......) ve Ruh onda- Şihabın beyanına göre bu (.......) zamirinde iki vecih vardır.

BİRİSİ, leyleye râci' olmasıdır ki, bu surette Ruh, melâikeye ma'tuf olarak; o gecede Melâike ve Ruh peyderpey iner demek olur, zâhiri de budur.

İKİNCİSİ, Melâikeye râci' vâv da haliyye olmaktır ki, Ruh içlerinde olarak Melâike iner demektir. Ekser müfessirînin kavline göre Ruhtan murad Cibrildir. Ba'zıları da Ruh büyük bir Melektir ki, Semavat ve Arzı yutsa ona bir lokma olur demişler. Burada (.......) gibi revh-u rahmet ma'nasına olduğunu da söylemişlerdir ve daha muhtelif kaviller vardır. Ammede, Sûre-i Mearicde, Sûre-i İsrada (.......) âyetinde geçen tafsîlâta da bak. Her halde bundan ruhun Melâikeden ehass olduğu anlaşılır. Ba'zıları bunların Semai Dünyaya indiğini söylemişlerse de zâhir, Arza ve Kadre mazher olan kimselere inmeleridir. (.......) rablerinin izniyle -inerler, âyette rab, müfred, muzafı ileyhi olan hüm zamiri cem'idir. Lisanımızda rablerinin diye tercemesinde rab, cemi' imiş gibi bir iltibas hasıl oluyor. Yanlış anlaşılmasın, murad kendilerinin rabbı olan Allah teâlânın izniyle inerler demektir. (.......) buyurulduğu üzere Melâikenin nüzulü Allah’ın emriyle olduğu ma'lûm iken bunu tasrihin fâidesi bu işin bilhassa ehemmiyyet ve azametine tenbihtir. (.......) her emirden -bu (.......) makabline de maba'dine ve müteallık olabilir. Evvelkine göre ecliyye olarak (.......) ye müteallık, ya'ni o gece infazına takdir, tealluk eden her emir için demektir deniliyor. Maamafih izne müteallık olması daha yakındır. Hep hayra müteallık veya dîne ve Dünyaya müteallık infaz olunacak her emirden iznile demek olur ki, bu surette izni tasrihın asıl hikmeti bu ta'mim olduğu da anlaşılır. Zira bu gece ilerisi için hâkim her türlü mukadderatın ta'yin ve tefrikı gecesi olduğundan sair evkatta olduğu gibi sade bir emri mahsusa müteallık

izn ile değil, her emirden izn ile inerler. (.......) mucebince, ruh emri rabbanîden olduğu cihetle burada (.......), ruhun Ruhı a'zam ve Melâikenin nüzulü de o Ruhı a'zamın nüzulü maiyyetinde olduğunu ma'nen bir beyan gibi de olur. (.......) mazmunu olmak da melhuzdur. Ruhun Cibril ile tefsiri bu ma'naların hepsine salihtir. Ancak her emrin hayr-ü şerre de umumu ihtimaline karşı kadre mazher olacaklar hakkında şer ihtimalini def' için buyuruluyor ki,